Welke waarden en doelen jonge mensen omarmen heeft veel invloed op de identiteit die zij ontwikkelen, op hoe ze functioneren en op hoe goed zij zich voelen. Als dat zo is, dan is de volgende vraag belangrijk: wat voor soort waarden en doelen zijn goed voor ons en welke zijn minder goed? Grofweg bestaan hier twee soorten antwoorden op waarvoor enig bewijs is maar die wel haaks op elkaar staan: de zelfdeterminatietheorie (Ryan & Deci, 2017) en het persoons-omgevingsfit perspectief (Kristof-Brown et al., 2005).

Lees verder »

Hoe kun je mensen effectief feedback geven? Werkt positief geformuleerde feedback beter of juist negatief geformuleerde feedback? En helpt het om een beetje streng te zijn en ze onder druk te zetten of kan dit juist averechts werken? Een nieuw onderzoek probeert precies deze vragen te beantwoorden.

Intrinsieke motivatie is de motivatie die voelen voor het doen van activiteiten die we leuk of interessant vinden. Veel onderzoek heeft laten zien dat intrinsieke motivatie bij ieder mens, ongeacht cultuur en leeftijd, aanwezig is en een belangrijke bron van volharding, groei en geluk is (lees meer hier, hier en hier). De mate waarin intrinsieke motivatie tot uiting komt, is afhankelijk van de mate waarin de psychologische basisbehoeften wordt voldaan (vooral aan autonomie en competentie maar mogelijk aan verbondenheid). 

Lees verder »

Toen ik opgeleid werd als psycholoog, in de jaren ’80, neigde de dominante manier van denken over intelligentie en persoonlijkheid naar wat we nu een statische mindset noemen. In grote lijnen werd ons aangeleerd dat zowel intelligentie als persoonlijkheid vanaf een bepaalde leeftijd (zeg, 18) nauwelijks ontwikkelbaar zijn. Persoonlijkheid werd grofweg gedefinieerd als het geheel van stabiele gedragsneigingen van individuen. Er werd gedacht dat individuele verschillen in persoonlijkheid relatief onveranderlijk waren en ook betekenisvol voor hoe we ons leven zouden moeten inrichten (denk bijvoorbeeld aan loopbaankeuzes). Met het woord ‘stabiel’ werd gedoeld op twee dingen. Ten eerste werd gedacht dat persoonlijkheidskenmerken stabiel over situaties waren. Met andere woorden: dat we ons in verschillende soorten situaties ongeveer op een zelfde manier gedragen vanwege onze persoonlijkheidstrekken. Ten tweede werd gedacht dat persoonlijkheidstrekken stabiel over tijd waren. Hiermee werd bedoeld dat persoonlijkheidskenmerken over de loop van een leven niet veel (kunnen) veranderen.Lees verder »

Nieuw onderzoek maakt begrijpelijk hoe mensen in afzondering kunnen werken aan zeer hoge doelen en zich daar ook nog goed bij kunnen voelen. 

Naar aanleiding van mijn artikel De do’s en don’ts van autonomie-ondersteuning stuurde een hogeschooldocent me enige tijd geleden enkele interessante vragen. Hieronder noem ik die vragen en beantwoord ik ze beknopt.

Lees verder »

Flipped learning (FL) is een innovatief onderwijsmodel dat de traditionele klasstructuur omkeert. In dit model bereiden leerlingen zich thuis voor met studiemateriaal, zoals videolectures en leesmateriaal, waarna de klas tijd wordt gebruikt voor diepgaande verkenning van de onderwerpen. Deze methode stimuleert intrinsieke motivatie (IM) en zelfstandig leren, wat leidt tot een dieper en betekenisvoller leerproces. Velen in het onderwijs zijn al enigszins bekend met FL en de voordelen ervan. Toch zou FL meer toegepast kunnen worden.Lees verder »

De zelfdeterminatietheorie (ZDT) is goed bruikbaar in veel contexten. ZDT kent niet alleen een praktische kant maar ook een uitgebreide theoretische kant (zie o.a. Ryan & Deci, 2017). Het begrijpen van deze onderliggende theorie helpt om de praktische suggesties die voortvloeien uit ZDT beter te begrijpen. Ik bespreek hier één van de belangrijke aspecten van de theorie, het principe van organismische integratie.  

Lees verder »

Heb je wel eens gehoord van de term helikopterouders? Kort gezegd wordt er meestal een vorm van overbeschermend ouderschap mee bedoeld die meestal goed bedoeld is maar averechts werkt. Ouders zouden zich steeds meer verregaand bemoeien met hun kinderen, zelfs nadat die het ouderlijk huis al verlaten hebben.

Met de moderne opvatting dat autoritair ouderschap niet meer van deze tijd is, zouden ouders nu doorschieten in het andere uiterste, namelijk een vorm van doorgeschoten zorg en betrokkenheid. In dit korte artikel ga ik in op vragen als: Wat is helikopterouderschap? Bestaat het echt en is het een veelvoorkomend probleem? En duidt het bestaan van helikopterouderschap erop dat zorg en betrokkenheid ook negatief kunnen zijn? En als helikopterouderschap bestaat, wat zijn de mogelijk negatieve effecten ervan en waar worden die door in de hand gewerkt? 

Lees verder »

Een nieuw onderzoek van Reeve et al. (2023), verkent een nieuw model binnen de zelfdeterminatietheorie (SDT), het tripartite motivatiemodel. Dit model richt zich op het begrijpen van de onderliggende oorzaken van verminderd functioneren bij leerlingen. De bevindingen beloven nieuwe inzichten in hoe onderwijsomgevingen de motivatie en betrokkenheid van leerlingen kunnen beïnvloeden.

Lees verder »

Veel onderzoek binnen de zelfdeterminatietheorie heeft gekeken naar de effecten van aspecten van situaties op motivatie van individuen. Contexten waarin de psychologische basisbehoeften van individuen worden ondersteund verbeteren de kwaliteit van hun motivatie terwijl contexten die deze basisbehoeften belemmeren motivatie verslechteren. Er is veel minder onderzoek gedaan naar hoe factoren binnen individuen de kwaliteit van hun motivatie beïnvloeden. Mindfulness wordt gezien als iets dat mogelijk de motivatie verbetert. In een nieuw artikel beschrijven Donald et al., (2019) een meta-analyse m.b.t. de relatie tussen mindfulness en motivatiekwaliteit.

Lees verder »

Lees ook: Aannames in progressiegericht werken

Binnen progressiegericht werken gaan we uit van een aantal aannames over mensen, over progressie, over inspanning en over effectiviteit in gesprekken. De aannames die we over mensen hebben, zouden als volgt kunnen worden samengevat:

1. We hebben autonomie, competentie en verbondenheid nodig.
2. Het is goed om te geloven dat we onszelf kunnen ontwikkelen.
3. De menselijke natuur is flexibel.
4. Onze intuïtie is minder betrouwbaar dan we denken.

Hieronder volgt een toelichting op elk van deze aannames:

Lees verder »

Er vindt momenteel veel interessant onderzoek plaats naar psychologische basisbehoeften. Dit onderzoek valt binnen één van de zes minitheorieën van de zelfdeterminatietheorie, de Basic Psychological Needs Theory (BPNT). Van drie behoeften bestaat inmiddels veel bewijs dat ze voldoen aan de uiterst strikte eisen die gesteld worden om te kunnen spreken van een psychologische basisbehoefte: de behoeften aan autonomie, competentie en verbondenheid. Enkele andere begrippen die gezien zijn als veelbelovende kandidaten om ook aangemerkt te worden als basisbehoefte zijn: de behoefte aan nieuwheid (zie hier en hier), aan contact met de natuur en aan weldadigheid (beneficence) (zie o.a. hier). Nieuw onderzoek van Martela & Ryan (2019) gaat in op die laatste kandidaat: de behoefte aan weldadigheid. Hun onderzoek laat zien dat deze behoefte niet dient te worden gezien als een psychologische basisbehoefte maar wel als een basic wellness enhancer, oftewel een basiswelzijnsversterker. Lees verder »

Wat is effectief leiderschap? Ooit werd de effectieve leider gezien als de onbetwiste, dominante autoriteit, die alles begrijpt en elke beslissing neemt. Maar ons beeld van wat effectief en acceptabel leiderschap is, is door de jaren heen aanzienlijk getransformeerd. Oude opvattingen over leiderschap steunden sterk op dogma’s en intuïties. Maar we kunnen niet langer alleen op onze intuïties leunen als het gaat om het bepalen van leiderschapskwaliteit. Empirisch onderzoek heeft bewezen noodzakelijk te zijn bij het ontdekken van wat echt werkt in leidinggeven. De psychologische wetenschap biedt hierbij onmisbare methoden en levert cruciale inzichten. In dit artikel duik ik dieper in enkele van deze onderzoeken, die illustratief zijn voor hoe de empirische wetenschap onze visie op leiderschap fundamenteel heeft veranderd.

Lees verder »

Zelfconcordante doelen, doelen die passen bij je interesses en waarden, hebben veel voordelen. Hoe krijg je ze?

Het is niet alleen belangrijk dat mensen doelen stellen maar ook wat voor doelen zij stellen. Binnen de zelfdeterminatietheorie is het begrip zelfconcordante doelen geïntroduceerd. Zelfconcordante doelen zijn doelen die goed passen bij de ontwikkelende interesses en waarden van de persoon. Bij zelfconcordante doelen staan mensen helemaal achter de doelen. Zij zijn er dus autonoom gemotiveerd voor.

Lees verder »