Van D-factor naar prosociale overtuigingen

De D-factor, ook wel bekend als de Donkere Factor van Persoonlijkheid (D), is de volgende diepgewortelde overtuiging bij sommige individuen: in de wereld waarin wij leven is het gerechtvaardigd en noodzakelijk is om je eigenbelang te bevorderen ten koste van de belangen van anderen.” Deze D-factor blijkt een gemeenschappelijke factor te zijn die ten grondslag ligt aan allerlei negatieve eigenschappen (lees meer). Hij is uitvoerig onderzocht in relatie tot verschillende sociale en politieke fenomenen, zoals samenzweringstheorieën, populisme en reacties op wereldwijde problemen zoals de COVID-19 pandemie.

Voorbeelden van uitingen die wijzen op de D-factor mindset

We kunnen natuurlijk niet in het hoofd van andere mensen kijken. Maar de D-factor overtuiging is af en toe te herkennen in hoe mensen praten. Hier zijn enkele voorbeelden van uitingen die kunnen wijzen op deze D-factor mindset:

• “Als ik maar krijg wat ik wil, dan maakt het mij niet uit wie daarvoor moet lijden.”
• “Waarom zou ik me zorgen maken over het milieu? Ik leef maar één keer en ik wil ervan genieten.”
• “Het leven is een wedstrijd en je moet zorgen dat je aan de top komt, koste wat het kost.”
• “Ik heb niets te maken met anderen, ik moet gewoon doen wat het beste is voor mezelf.”
• “Als ik het niet doe, doet iemand anders het wel en dan loop ik de voordelen mis.”
• “Waarom zou ik mijn tijd en energie verspillen aan anderen als ik daar niets voor terugkrijg?”
• “Bij commercie bedrijven hoort nou eenmaal dat je mensen misleidt.”
• “Ik heb geen medelijden met mensen die niet slim genoeg zijn om voor zichzelf op te komen.”
• “Als ik kan profiteren van iemands zwakheid, dan zal ik dat zeker doen.”

Individuen die te maken krijgen met mensen met een dergelijke D-factor mindset kunnen daar uiteraard schade van ondervinden. Denk aan voorbeelden als: opgelicht worden, tegengewerkt worden in je werk, geïntimideerd worden, etc.
Maar ook de samenleving als geheel kan lijden onder dit soort denken. Enkele nieuwe onderzoeken werpen daar een interessant licht op.

De gedeelde basis van populisme en complotdenken

Thielmann & Hilbig (2023) toonden aan dat populisme en complotdenken een gemeenschappelijke kern delen, die is geworteld in een alomvattend dispositioneel wantrouwen. Deze kern is nauw verbonden met de D-factor, die negatieve neigingen omvat, zoals cynisme, vijandige en competitieve sociale wereldbeelden, en een verminderde neiging tot vertrouwen. Uit hun onderzoek blijkt dat het stimuleren van vertrouwen zowel het populisme als het geloof in samenzweringstheorieën gelijktijdig kan aanpakken.

De invloed van de D-factor op vaccinatieweigering en communicatie

Rudloff, Hutmacher & Appel (2023) ontdekten dat post-truth epistemische overtuigingen, geworteld in de D-factor geassocieerd waren met een verhoogde terughoudendheid om zich te laten vaccineren tegen COVID-19. Ze stelden vast dat individuen die bewust sterkere argumenten negeren, minder bereid zijn om zich te laten vaccineren. Bovendien vormen post-truth epistemische overtuigingen een belemmering voor effectieve en rationele communicatie.

Samenvatting: de rol van de D-factor in sociale en politieke fenomenen

De D-factor speelt een belangrijke rol in het begrijpen van diverse sociale en politieke fenomenen. Onderzoek naar deze diepgewortelde overtuiging draagt bij aan ons begrip van hoe aversieve persoonlijkheidskenmerken zoals cynisme, egocentrisme en wantrouwen populisme, samenzweringsideeën en reacties op mondiale uitdagingen zoals de COVID-19 pandemie beïnvloeden. Het bevorderen van vertrouwen en het aanpakken van deze overtuigingen kan essentieel zijn voor het bevorderen van het welzijn van de samenleving, het verbeteren van rationele communicatie en het bestrijden van de negatieve gevolgen van de D-factor.

Het belang van het stimuleren van prosociale overtuigingen

Het positieve tegenovergestelde van de D-factor is dat het van belang is om naast je eigenbelang ook het belang van anderen in overweging te nemen en zo te handelen dat er een win-win situatie ontstaat, waarbij iedereen kan profiteren. Dit wordt ook wel aangeduid als een pro-sociale overtuiging, waarbij het welzijn van anderen even belangrijk is als het eigen welzijn.

Prosocialiteit cultiveren in opvoeding, opleiding, werk en samenleving

Het is van groot belang om prosociale overtuigingen te stimuleren in opvoeding, opleiding, werk en samenleving. Het bevorderen van het geloof in de waarde van samenwerking, empathie, altruïsme en gemeenschapszin kan helpen bij het verminderen van de negatieve gevolgen van de D-factor en het bevorderen van welzijn en rationele communicatie.

Enkele manieren om dit te doen, zijn onder meer het benadrukken van de voordelen van samenwerking en het bespreken van het belang van het ondersteunen van anderen. Daarnaast kunnen we het belonen van prosociaal gedrag en het creëren van sociale normen die prosociaal gedrag stimuleren, aanmoedigen. Door het bevorderen van prosociale overtuigingen en gedrag kunnen we bijdragen aan een gezondere, meer verbonden en welvarende samenleving.