De zelfdeterminatietheorie laat zien dat mensen psychologische basisbehoeften aan autonomie, competentie en verbondenheid hebben. Deze basisbehoeften zijn universeel (ze zijn van toepassing in alle culturen) en aanwezig gedurende het hele leven. In een nieuw artikel schrijven Maarten Vansteenkiste en Richard Ryan dat de bevrediging van deze psychologische basisbehoeften samenhangt met welbevinden en veerkracht. De frustratie van die behoeften ertoe leidt dat mensen zich slecht voelen en een grotere kans hebben op verschillende soorten psychologische problemen. Het volgende plaatje (dat ik heb vertaald en zeer licht heb aangepast op basis van de tekst) vat de effecten samen van het niet bevredigd worden van de psychologische basisbehoeften:
Tegenwoordig wordt er veel gepraat over de eigen kracht van mensen. Ik vind dat een moeilijke term. Ik heb het idee dat de genoemde ‘eigen kracht’ van mensen veel te maken heeft met de mate hoe tevreden men is op het terrein van basisbehoeften. In gesprekken kun je vaak gemakkelijk vragen naar deze domeinen.
Als je vraagt wat mensen belangrijk vinden in hun toekomstige zorg of ondersteuning, krijg je al een aardig beeld van een basisbehoefte (autonomie). Bijvoorbeeld: “Ik vind het belangrijk dat de hulp komt op een vast tijdstip en liefst niet elke keer een ander” Soms reageren mensen dan met: “Ja daar heb je zoiets, daar hebben ze nog nooit rekening mee gehouden”
In het gesprek geeft dat dan weer de mogelijkheid het er over te hebben hoe belangrijk het voor diegene is. Hij of zij uit zich niet voor niets dwars of gefrustreerd.
Op deze manier naar negatieve reacties kijken, geeft je dus de mogelijkheid te praten over wat belangrijk is voor de client. Ik krijg steeds meer het idee dat de zg eigen kracht pas in beeld kan komen als mensen kunnen uiten wat ze belangrijk vinden en daar erkenning van ervaren bij de consulent.
Dit modelletje geeft daar denk ik wat meer richting aan. Hoe zien jullie dat?
Helemaal mee eens!