Een van de belangrijkste theoretische pijlers onder de progressiegerichte aanpak is de zelfdeterminatietheorie (ZDT). De bevindingen uit zelfdeterminatietheorie zijn praktisch goed bruikbaar in veel contexten zoals in de opvoeding, de schoolcontext, werk en leidinggeven en coachen en counseling. Veel mensen (zeker lezers van deze site) hebben al gehoord over de psychologische basisbehoeften aan autonomie, competentie en verbondenheid, maar de zelfdeterminatietheorie omvat meer interessants. We merken vaak dat onze klanten en cursisten geïnteresseerd zijn om meer te leren over zelfdeterminatietheorie. Daarom geef ik hier wat meer uitleg. Daarbij baseer ik me vooral op het werk van Ed Deci en Richard Ryan en de website www.selfdeterminationtheory.org. Zelfdeterminatietheorie richt zich op 6 hoofdonderwerpen. Deze worden hieronder kort besproken.
Wat is effectief leiderschap? Ooit werd de effectieve leider gezien als de onbetwiste, dominante autoriteit, die alles begrijpt en elke beslissing neemt. Maar ons beeld van wat effectief en acceptabel leiderschap is, is door de jaren heen aanzienlijk getransformeerd. Oude opvattingen over leiderschap steunden sterk op dogma’s en intuïties. Maar we kunnen niet langer alleen op onze intuïties leunen als het gaat om het bepalen van leiderschapskwaliteit. Empirisch onderzoek heeft bewezen noodzakelijk te zijn bij het ontdekken van wat echt werkt in leidinggeven. De psychologische wetenschap biedt hierbij onmisbare methoden en levert cruciale inzichten. In dit artikel duik ik dieper in enkele van deze onderzoeken, die illustratief zijn voor hoe de empirische wetenschap onze visie op leiderschap fundamenteel heeft veranderd.
Op deze site deel ik inzichten over wat progressie is, hoe het bereikt kan worden en wat haar effecten zijn. Hoewel het onderwerp progressie mogelijk even complex is al ieder onderwerp in de psychologie is het denk ik wel mogelijk om enkele algemene bevindingen over de positieve effecten van een focus op progressie op een rijtje te zetten.
In dit artikel kun je iets lezen over de impact van bereikte progressiefocus versus resterende progressiefocus op taakvolharding na de voltooiing van een taak.Lees verder »
Aangezien mensen behoefte aan autonomie en competentie hebben, is het logisch dat zij graag zelf oplossingen voor hun problemen bedenken. Bij voorkeur zijn deze oplossingen ook nog eens gebaseerd op hun eigen ervaringen. Bij dit soort oplossingen kan de persoon een sterke beleving van autonomie en competentie ervaren. Toch zijn er nog andere soorten oplossingen die in bepaalde situaties bruikbaar kunnen zijn. Hieronder wordt een tweedimensionaal model beschreven dat zes verschillende soorten oplossingen beschrijft.
Welke gespreksstrategie werkt het beste bij concurrerende waarden? Dingen zijn soms eenvoudig in theorie maar verdraaid moeilijk in de praktijk. Een voorbeeld hiervan is het volgende. Het is vaak gemakkelijk om te zeggen dat we waarden als vriendelijkheid, duidelijkheid, eerlijkheid, welwillendheid en dergelijke hoog in het vaandel hebben. Maar in concrete situaties is het lang niet altijd even gemakkelijk om ons vriendelijk, duidelijk, eerlijk, welwillend, enzovoort, te gedragen. Een belangrijke reden waarom dat zo is, is dat dit soort waarden in de praktijk nogal eens met elkaar lijken te concurreren.
We kunnen allemaal dagelijks getuige zijn van positieve menselijke gedragingen zoals behulpzaamheid, vriendelijkheid, eerlijkheid, enz. Vrijwel ieder mens heeft de neiging tot dit soort gedrag meegekregen, zowel biologisch als via opvoeding en cultuur in bredere zin. Maar, zoals we weten, zijn mensen soms ook tot negatief en ronduit slecht gedrag in staat. Enkele onderzoekers hebben in kaart gebracht wat voor soorten negatief en slecht gedrag er zijn.
Het woord waarden verwijst naar wat we belangrijk vinden in het leven en wat we denken dat goed en slecht is. Waarden zijn belangrijk omdat ze een sterke invloed op onze oordelen, keuzes en gedragingen hebben. Onderzoek uit de zelfdeterminatie laat zien dat wanneer we activiteiten verrichten die in overeenstemming zijn met onze waarden, we ons beter voelen en beter functioneren. Maar wat voor waarden kunnen we zoal hebben? In dit artikel beschrijf ik kenmerken van waarden en leg ik Shalom Schwartz’ Theorie van fundamentele menselijke waarden uit. Vervolgens beschrijf ik welke waarden wijze mensen vooral hebben en welke zij vooral niet hebben. Als je wijzer wilt worden, kun je hier misschien inspiratie uit opdoen.
Als mensen progressiegerichte gesprekstechnieken aanleren, stellen ze nogal eens de kritisch onderzoekende vraag: ben ik wel authentiek als ik mijn gesprekken op deze manier voer? Deze vraag kan bijvoorbeeld opkomen als ze leren om in plaats van negatief-kritisch te communiceren doelgericht en sensitief te communiceren. De authenticiteitsvraag vind ik zeker een begrijpelijke en terechte en het is er één waar ik ook zelf vaak over heb nagedacht (en nog steeds regelmatig over nadenk). En hij is niet alleen aan de orde bij progressiegerichte gespreksvoering maar bij iedere vorm van gespreksvoering waarbij je bewust nadenkt over hoe je gesprekken structureert, welke gesprekstechnieken je inzet en hoe je reageert op lastige uitingen van je gesprekspartner.
In deze post uit 2011 deelde ik mijn visie op de kenbaarheid van de realiteit. Ik pleitte tegen het idee dat alle kennis even betrekkelijk is en voor het idee dat de werkelijkheid, in ieder geval tot op zekere hoogte, kenbaar is en dat het heel belangrijk is om dit te onderkennen. Ik vatte mijn punten als volgt samen:
De stijl van opvoeden van ouders beïnvloedt hoe autonoom en verbonden hun kinderen zich voelen.
De zelfdeterminatietheorie laat zien dat ieder mensen gedurende zijn of haar hele leven een behoefte heeft aan autonomie, competentie en verbondenheid. Grofweg is het zo dat naarmate deze behoeften beter worden vervuld, mensen beter functioneren en zich beter en gezonder voelen. Eerder onderzoek heeft laten zien dat de mate waarin ouders in de opvoeding van hun kinderen de vervulling van deze behoeften ondersteunen samenhangt met de mate waarin kinderen, ook op latere leeftijd goed en aangepast functioneren. Een autonomie-ondersteunende stijl van leidinggeven werkt dus goed (lees meer). Omgekeerd is het ook zo, dat wanneer ouders autoritair opvoeden en een controlerende stijl gebruiken, dit de ontwikkeling van kinderen kan belemmeren. Voorbeelden van zo’n belemmerende opvoedstijl zijn: autoritair taalgebruik, nadruk op straf èn beloning, gebruik van dreigementen, weerhouden van aandacht en liefde als het kind zich niet gedraagt zoals de ouder wil en het opwekken van schuldgevoel als het kind zich slecht gedraagt in de ogen van de ouder.
Vera geeft sinds 2 jaar leiding aan een team van 10 medewerkers. Ze probeert haar leidinggevende rol goed en gewetensvol in te vullen. Het vervullen van de leidinggevende rol is best spannend voor haar en ze voelt zich er soms onzeker bij. Ze ervaart sommige teamleden als ‘jonge honden’ die soms teveel hun eigen gang gaan. Andere teamleden hebben veel meer ervaring en zijn een stuk ouder dan Vera zelf. Ze vindt echter dat je als leidinggevende niet onzeker moet overkomen en niet teveel met je eigen kwetsbaarheid te koop moet lopen. Dat kan je positie en gezag verzwakken. Ze besluit daarom moedig te zijn en haar leidinggevende rol nadrukkelijk op te pakken, onder andere door duidelijk te laten merken dat zij de baas is.
Tijdens een informele gelegenheid kwam ik Mats tegen. In ons gesprek vertelde hij me op een gegeven moment dat zijn werk hem erg beviel maar dat de houding van zijn leidinggevende hem frustreerde. Wat hij me vertelde deed me denken aan de invloedrijke inzichten van Douglas McGregor die hij beschreef in zijn boek The Human Side of Enterprise. Lees verder »
Leiderschap in organisaties is belangrijk. Maar niet alle leiderschapsstijlen hebben dezelfde impact. Twee prominente stijlen, op dominantie gebaseerd leiderschap en op prestige gebaseerd leiderschap, zijn recent onderzocht om hun effecten op ethiek en gedrag binnen organisaties te begrijpen. Deze studies werpen een nieuw licht op hoe verschillende benaderingen van leiderschap niet alleen de cultuur binnen een bedrijf vormgeven, maar ook hoe ze het morele gedrag van zowel leiders als hun ondergeschikten kunnen beïnvloeden. De resultaten van deze onderzoeken bieden waardevolle inzichten voor organisaties die streven naar een gezonde en ethische werkomgeving.
Ik had afgelopen week een interessante ervaring tijdens een oefening in onze training. Hierbij paste een deelnemer zijn houding binnen enkele minuten aan van autoritair en sarcastisch naar progressiegericht. Tijdens training progressiegericht leidinggeven begeleidde ik een oefening waarin we progressiegericht sturen oefenden. Tijdens een deel van die oefening wilde een van de aanwezige deelnemers, Peter, een stukje oefenen. Peter had eerder tijdens de training al eens gezegd dat hij wilde oefenen om niet-autoritair te zijn in het gesprek. Hij zag dit namelijk als een valkuil voor zichzelf. Ik stapte in de rol van medewerker en hij in die van leidinggevende. We oefenden dat hij een stuurvraag aan mij stelde en ik daar, via een ja-maar reactie, klagend op zou reageren.
Wij gebruiken cookies op onze website om u de meest relevante ervaring te bieden door uw voorkeuren en herhaalbezoeken te onthouden. Door op "Accepteren" te klikken, stemt u in met het gebruik van ALLE cookies.
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
Open link ► Dit onderzoek van Aharoni et al. (2024) heeft zich gericht op de vraag of mensen morele evaluaties…