Ga je gemakkelijk het gesprek aan met iemand die geheel anders denkt over een bepaald onderwerp (zoals politiek of religie)? Je houding tegenover een onderwerp wordt bepaald door wat je denkt dat waar is, met andere woorden: door je overtuigingen. In hoeverre kunnen mensen hun houding over onderwerpen veranderen? Mensen met een statische mindset over houdingen denken dat houdingen niet of nauwelijks veranderbaar zijn. Mensen met een groeimindset over houdingen denken dat houdingen wel veranderbaar zijn.

Statische mindset, gevoel van zekerheid en neiging de eigen mening uit te dragen

Petrocelli, et al. (2010) lieten zien dat mensen met een statische mindset over houdingen zekerder zijn over hun eigen houdingen. Ander onderzoek liet zien dat mensen met meer zekerheid over hun houdingen meer geneigd zijn hun meningen uit te dragen (o.a. Visser, et al., 2003). Onderzoekers Akhtar & Wheeler (2016) redeneerden, aan de andere kant, dat mensen met een statische mindset over houdingen misschien juist minder geneigd zouden zijn om hun mening te uiten aangezien ze niet geloven in de veranderbaarheid van andermans houdingen.

Akhtar & Wheeler (2016)

Akhtar & Wheeler (2016) deden vijf studies waarin zij aantoonden dat bij mensen met een statische mindset over houdingen deze twee effecten tegelijk optreden en dat deze effecten elkaar opheffen. Aan de ene kant willen ze dus hun mening uiten (vanwege hun zekerheid over de juistheid van hun houding). Aan de andere kant willen ze dat weer niet (omdat ze niet geloven dat anderen hun houding zullen veranderen).

Meningen uitwisselen versus voor je mening opkomen

Vervolgens vroegen Akhtar & Wheeler respondenten zich te concentreren op het doel van het uiten van hun mening. Aan een groep vroegen zij zich te concentreren op de gedachte dat het naar voren brengen van je mening een manier is om voor deze mening op te komen. Aan de andere groep vroegen zij zij zich te concentreren op de gedachte dat het naar voren brengen van je mening als een manier van meningen over en weer uit te wisselen. Alleen de eerste groep respondenten waren vervolgens meer bereid hun mening te uiten.

Afhankelijk van mindset en doel

Onze bereidheid om het gesprek aan te gaan met anderen met een tegengestelde mening hangt dus af van hoe we denken over de veranderbaarheid van meningen en van hoe we denken over het doel van het gesprek. Als we geloven dat mensen in het algemeen hun houding kunnen veranderen (groeimindset) dan zullen we eerdere geneigd het gesprek aan te gaan. Als we geloven dat mensen hun houding niet of nauwelijks kunnen veranderen zullen we het gesprek niet gauw aangaan, tenzij we het gesprek zien als een manier om voor onze eigen mening op te komen.

Stagnatie door de statische mindset

Een groeimindset tegenover houdingen lijkt me over het geheel genomen effectiever en realistischer. Ik denk dat mensen hun houdingen kunnen veranderen, ook over belangrijke onderwerpen. Niet iedere context leent zich natuurlijk even goed om het gesprek aan te gaan met anderen. Maar een principiële onwilligheid daartoe, ongeacht de omstandigheden, lijkt onverstandig. De statische mindset bevestigt zich namelijk zelf: als we het gesprek niet aangaan, missen we een kans op het uitwisselen van ideeën. We onthouden onszelf en de andere persoon van nieuwe informatie en gezichtspunten waardoor het veranderen van houdingen inderdaad minder waarschijnlijk wordt. We komen zo dus niet verder.