Eerst competentie, dan pas begrip
Intuïtief gaan we er vaak vanuit dat we eerst iets moeten begrijpen voordat we competent gedrag kunnen vertonen. Als we mensen dingen willen aanleren, willen we hen daarom vaak eerst begrip bijbrengen, in de hoop dat ze dan op basis van dit begrip competent gedrag aanleren. We leren hen bijvoorbeeld eerst abstracte begrippen aan voordat we hen leren hoe ze praktische problemen kunnen oplossen. Maar, zoals filosoof Daniel Dennett uitlegt in zijn boek Van Bacterie naar Bach en terug, moeten we andersom leren denken. Vaak is er eerst competentie en pas daarna begrip.
| Trainingen Progressiegericht Werken |
Competentie zonder begrip
De natuur is vol met voorbeelden van competentie zonder begrip. Allerlei dieren en planten vertonen competent gedrag zonder te begrijpen waarom hun gedrag competent is. De evolutie heeft, via natuurlijke selectie, gedragingen in deze levende wezens gevormd die ervoor zorgt dat ze kunnen overleven in hun omgevingen; met andere woorden: dat ze competent gedrag kunnen vertonen. Zoals Dennett uitlegt, ontwikkelt begrip zich in gradaties en normaal gesproken later dan competentie. Verschillende soorten kunnen een verschillende mate van begrip ontwikkelen.
Gradaties van begrip
De evolutie heeft langzaamaan dieren ontwikkeld die tot een relatief hoge mate van begrip in staat zijn. De menselijke soort is van alle diersoorten in staat tot de hoogste mate van begrip. Wij projecteren deze hoge mate van begrip onwillekeurig ook op andere dieren. We zien een dier iets doen dat werkt en begrijpen waarom wat het dier doet, werkt. We veronderstellen dat het dier op de hoogte is van deze reden voor de effectiviteit van haar gedrag. Maar veelal is dit onterecht. Het dier is meestal competent zonder de reden van de eigen competentie te kennen.
Ook wij zijn vaak competent zonder te begrijpen
Wat voor andere dieren geldt, geldt voor ons mensen ook. We beschikken over veel competentie zonder begrip. Van veel competent gedrag dat we vertonen begrijpen we niet waarom en hoe we het precies vertonen. Competentie zonder begrip dus. Dit geldt voor basale functies zoals ademhalen en zien maar ook in zekere mate voor complexere functies zoals het voeren van gesprekken.
We verliezen soms ons begrip
Er is nog een tweede reden waarom we vaak competent zijn zonder te begrijpen. Wanneer we een complexe activiteit hebben aangeleerd via begrip, vindt er naar verloop van tijd automatisering van dat gedrag plaats. Dit betekent dat we, zelfs als we via begrip moeilijke dingen geleerd hebben, na verloop van tijd deze dingen automatisch gaan uitvoeren en we ze ook kunnen uitvoeren zonder nog te begrijpen waarom ze werken.
Begrip is toch waardevol
Natuurlijk is er nog steeds plaats voor begrip. Dat wij als mensen een relatief hoge mate van begrip hebben ontwikkeld van de dingen die we doen en van de wereld om ons heen, heeft ons in staat gesteld om de wereld zo in te richten dat ons leven in veel opzichten veiliger, prettiger en in algemene zin beter is geworden dan vroeger het geval was.
Ook kan begrip ons helpen om onze competentie te verfijnen. De evolutie heeft bepaalde intuïties, neigingen en eigenschappen in ons gevormd die leiden tot gedrag dat meestal grofweg competent is. Maar via begrip kunnen we onze competentie nog verbeteren.
Discussie
Het is nuttig om te begrijpen dat er vaak eerst competentie is en later pas begrip. Een wiskundestudent kan zich eerst richten op het verwerven van competentie zonder zich teveel zorgen te maken over een gemis aan wiskundig inzicht. Het wiskundig inzicht groeit vaak na verloop van tijd als eerst de competentie in de wiskunde is vergroot.
Wij, als trainers, hebben jaren geleden al geleerd om eerst te mikken op competentie en dan pas op begrip. Vroeger gaven we lange uitleg over de dingen die we behandelden en lieten cursisten daarna oefenen. Tegenwoordig nodigen we hen snel uit om uit te proberen en te oefenen en daarna pas halen we er stukjes theorie bij. Dit heeft meerdere voordelen.
Ten eerste merken cursisten dat ze al beschikken over een zekere mate van competentie met betrekking tot het onderwerp. Dit merken ze, gewoon door het te doen. Dit werkt motiverend. Ten tweede staan ze vaak veel meer open voor theoretische uitleg als ze eerst hebben kunnen doen en ervaren. Ze kunnen dan die theorie verbinden aan wat ze net hebben ervaren. Eerst konden ze merken dat iets werkte (competentie), vervolgens kunnen ze begrijpen waarom het werkte (begrip).
1 Comment
Open link
► De Amerikaanse filosoof Daniel Dennett is onlangs op 82-jarige leeftijd overleden. Dennett stond bekend om zijn unieke kijk op grote denkvragen, zoals bewustzijn en mentale toestanden. Dennett geloofde niet dat mentale toestanden—zoals gedachten en gevoelens—echte, afzonderlijke dingen zijn die binnenin ons bestaan. In plaats daarvan dacht hij dat wat wij onze gedachten en gevoelens noemen, eigenlijk manieren zijn waarop we ons gedrag en dat van anderen uitleggen. Hij zag deze ‘mentale toestanden’ meer als nuttige manieren om te beschrijven hoe mensen reageren en handelen, niet als letterlijke dingen die ergens in onze hersenen bestaan.
Dennett schreef over veel onderwerpen, van vrije wil tot kunstmatige intelligentie en evolutie, en hij was niet bang om meningen te delen die soms veel discussie opriepen. Hij heeft een groot aantal boeken geschreven die wetenschap en filosofie op een begrijpelijke manier aan elkaar koppelden. In plaats van alleen maar na te denken over wat er in ons hoofd gebeurt, keek hij naar hoe mensen zich gedragen en probeerde dat wetenschappelijk te verklaren. Zijn aanpak en de manier waarop hij over deze onderwerpen praatte, maakten hem een van de bekendste filosofen van onze tijd.