Regelmatige lezers van deze site kennen het Dunning-Kruger effect (Kruger & Dunning, 1999). Kort samengevat komt dat effect neer op het volgende: incompetente mensen weten niet hoe incompetent ze zijn. De reden hiervoor is dat om te kunnen beoordelen hoe goed je ergens bent je kennis nodig hebt over het betreffende kennis- of competentiegebied. Mensen die heel weinig weten over een bepaald gebied realiseren zich niet wat er allemaal te weten en kunnen valt en dus missen zij het inzicht in wat zij allemaal niet weten en kunnen. Het Dunning-Kruger effect (lees er meer over in dit artikel) brengt met zich mee dat mensen die niet zo competent zijn hun eigen competentie geneigd zijn te overschatten. Dit verschijnsel wordt wel eens aangeduid met de term confident ignorance, ofwel zelfverzekerde onwetendheid. Je zult begrijpen dat het Dunning-Kruger effect een rem op zowel leren als samenwerken kan opleveren. Er is nu een ander effect ontdekt dat een beetje doet denken aan het Dunning-Kruger effect en dat eveneens een rem op leren en samenwerken kan opleveren.

Lees verder »

Hoe kunnen we bepalen of iets geloofwaardig is? Met andere woorden: hoe kunnen we bepalen of bepaalde stellingen over de werkelijkheid, zogenaamde waarheidsclaims, valide zijn of niet? In dit Engelstalige filmpje beschrijf ik enkele stappen die je kunt zetten om deze vragen voor jezelf te beantwoorden (click op het plaatje om af te spelen).

In het onderwijs wordt nog veel geloof gehecht aan het bestaan en het belang van individuele leerstijlen. Het basisidee is dat leerlingen een individuele voorkeursleerstijl hebben en dat de manier van lesgeven hierop zou moeten worden afgestemd om goed leren te bevorderen. Enkele voorbeelden: sommige leerlingen zouden beter leren als stof visueel wordt aangeboden, andere als stof verbaal wordt aangeboden; sommige als stof concreet wordt aangeboden, andere als stof abstract wordt aangeboden. Al jarenlang laat onderzoek zien dat dit idee van individuele leerstijlen niet klopt. Een nieuwe publicatie (An & Carr, 2017) vat de problemen met het leerstijlen-idee samen en legt uit waarom de individuele-leerstijlen-benadering averechts werkt. Ook geven ze alternatieve verklaringen voor de individuele verschillen die docenten in hun leerlingen zien.

Lees verder »

Er zijn twee nieuwe publicaties over de effecten van groeimindsetinterventies. De twee artikelen analyseren via meta-analyses dezelfde onderzoeksliteratuur maar trekken totaal verschillende conclusies. Macnamara & Burgoyne (2022) stellen dat groeimindsetinterventies nauwelijks werken; Burnette et al. (2022) vonden positieve effecten op academische resultaten, geestelijke gezondheid en sociaal functioneren. Hoe dit kan? Er is een eenvoudige en belangrijke verklaring die wordt beschreven in een artikel van Tipton et al (2022).

Lees verder »

Een artikel van Don Moore & Max Bazerman (2022) behandelt overmoed bij leiders. Een zelfverzekerde houding is belangrijk voor leiders maar zelfverzekerdheid kan bij leiders ook finaal uit de bocht vliegen met desastreuze gevolgen. Hieronder beschrijf ik waar het artikel over gaat en voeg ik enkele eigen commentaren en voorbeelden toe.

Lees verder »

Hoofdstuk 3 uit De Psychologie van Progressie (2017).

Mikken op progressie getuigt van optimisme. Maar hoe optimistisch kunnen we zijn? Hoe goed kunnen we verwachten dat het leven wordt? Hoe we deze vraag beantwoorden heeft veel consequenties voor ons leven. 

Lees verder »

Gregory M. Walton, associate professor psychologie aan de Stanford University, doet onderzoek en onderwijs over wijze interventies die gericht zijn op psychologische processen die een rol spelen in individuele en grote sociale problemen. Deze wijze interventies kunnen de manier veranderen waarop mensen over zichzelf en hun situaties denken en kunnen hen helpen bloeien, zelfs gedurende lange perioden. Onlangs heeft Greg samen met Alia Crum het Handbook of Wise Interventions. How Social Psychology Can Help People Change gepubliceerd. We praten over wat deze wijze interventies zijn. Waarom het woord ‘wijs’ gebruiken om ze te beschrijven? Wat zijn enkele voorbeelden van deze interventies? Hoe kan het dat deze korte en eenvoudige interventies soms zulke langetermijnvoordelen hebben?

Lees verder »

Al eerder heb ik geschreven over hoe irrationale overtuigingen schadelijk kunnen zijn en ook over hoe ze moeilijk te veranderen kunnen zijn vanwege enkele systematische en psychologische obstakels. Maar overtuigingen kunnen veranderen en geloven dat ze niet kunnen veranderen kan ertoe leiden dat we ophouden om eerlijk te praten over onze overtuigingen waardoor we polarisatie creëren en progressie bemoeilijken. Met dat in het achterhoofd deel ik hier mijn top 6 van schadelijke overtuigingen plus een korte uitleg over waarom ze in mijn ogen zo gevaarlijk zijn. Hopelijk bieden deze gedachten aanleiding tot verder nadenken.

Lees verder »

Cognitief wetenschappers, zoals Keith Stanovich, onderscheiden twee basisvormen van rationaliteit: 1) epistemische rationaliteit, ervoor zorgen dat onze overtuigingen corresponderen met de werkelijkheid en 2) instrumentele rationaliteit, ons zodanig gedragen dat we bereiken wat we bereiken willen. Instrumentele rationaliteit heeft betrekking op doen wat werkt en epistemische rationaliteit heeft betrekking op het vinden van waarheid. Mijn mening is dat het gevaarlijk is om elk van deze twee rationaliteiten te negeren.

Lees verder »

Voor leraren is het belangrijk om te beseffen dat de mindset van leerlingen hun prestaties en groei kan beïnvloeden. Het hebben van een groeimindset – het geloof dat intelligentie en capaciteiten ontwikkeld kunnen worden door inspanning – is belangrijk voor succes. Wist je echter dat ook de mindset van de leraar invloed kan hebben op de prestaties van leerlingen? Onderzoek door Heyder, Steinmayr & Cimpian (2023) laat zien dat doelbewuste reflectie op het lesgeven kan bijdragen aan de ontwikkeling van een groeimindset bij leraren.

Lees verder »

Wanneer je cruciale gesprekken moet voeren, doe je er verstandig aan om die goed voor te bereiden. Het voorbereiden van het gesprek kan eraan bijdragen dat je met meer zelfvertrouwen het gesprek in gaat. Ook is de kans groot dat je tijdens het gesprek beter weet hoe je rustig kunt reageren op uitdagende uitingen van je gesprekspartner. Hieronder kun je drie tips lezen over het voorbereiden van cruciale gesprekken.

Lees verder »

Toppers in allerlei disciplines kennen de kracht van deliberate practice. Zij oefenen doelgericht met uitdagende taken, krijgen feedback en blijven herhalen tot fouten uit hun presteren verdwijnen. Door dit jarenlang te blijven doen blijven zij progressie boeken en door prestatieplafonds heen breken. Maar deliberate practice werkt niet alleen als je de top in een discipline wilt bereiken. De aanpak werkt op welk niveau je nu ook staat. Maar veel mensen benutten de kracht van deliberate practice nauwelijks of niet. In een nieuw onderzoek van Eskreis-Winkler et al. (2016) is gekeken hoe leerlingen ertoe gebracht konden worden om deliberate practice toe te passen en wat het effect hiervan op hun presteren was.Lees verder »

Wat is effectief leiderschap? Ooit werd de effectieve leider gezien als de onbetwiste, dominante autoriteit, die alles begrijpt en elke beslissing neemt. Maar ons beeld van wat effectief en acceptabel leiderschap is, is door de jaren heen aanzienlijk getransformeerd. Oude opvattingen over leiderschap steunden sterk op dogma’s en intuïties. Maar we kunnen niet langer alleen op onze intuïties leunen als het gaat om het bepalen van leiderschapskwaliteit. Empirisch onderzoek heeft bewezen noodzakelijk te zijn bij het ontdekken van wat echt werkt in leidinggeven. De psychologische wetenschap biedt hierbij onmisbare methoden en levert cruciale inzichten. In dit artikel duik ik dieper in enkele van deze onderzoeken, die illustratief zijn voor hoe de empirische wetenschap onze visie op leiderschap fundamenteel heeft veranderd.

Lees verder »

Werk kan soms belastend zijn in de zin dat het veel zelfbeheersing en wilskracht vraagt. Het is niet verbazend dat dit werk heel vermoeiend kan zijn en dat je op een gegeven moment het gevoel kan krijgen dat het je niet meer goed lukt om beheerst en wilskrachtig te zijn. Roy Baumeister en zijn collega’s (1998) verklaarden dit aan de hand van het concept ego-uitputting (ego-depletion). Ze gingen er vanuit dat zelfbeheersing en wilskracht een beroep doet op een beperkte voorraad mentale energie. Als die energie uitgeput raakt dan wordt het vermogen om jezelf te beheersen volgens deze onderzoekers minder sterk. Volgens de onderzoekers leidt dit er toe dat je in die omstandigheden niet alleen minder in staat bent om zelfbeheersing voor de betreffende taak op te brengen maar ook voor andere dingen (zoals weerstand bieden aan een ongezonde snack).  Verschillende onderzoekers hebben manieren beschreven die het effect van ego-uitputting verminderen of tegengaan. Voorbeelden hiervan zijn: het opwekken van een positieve stemming, goed rusten en slapen, oefenen van zelfregulatie, het gebruiken van de techniek van implementatie-intenties en het visualiseren van een energie-opwekkende significante andere persoon. Ook is gesuggereerd (hoewel hier tegenstrijdige onderzoeksbevindingen over lijken te zijn) dat het eten van wat suiker het effect van ego-uitputting tijdelijk kan teniet doen.

Er blijkt echter nogal wat af te dingen op het ego-uitputtingmodel.

Lees verder »

Ga je gemakkelijk het gesprek aan met iemand die geheel anders denkt over een bepaald onderwerp (zoals politiek of religie)? Je houding tegenover een onderwerp wordt bepaald door wat je denkt dat waar is, met andere woorden: door je overtuigingen. In hoeverre kunnen mensen hun houding over onderwerpen veranderen? Mensen met een statische mindset over houdingen denken dat houdingen niet of nauwelijks veranderbaar zijn. Mensen met een groeimindset over houdingen denken dat houdingen wel veranderbaar zijn.

Lees verder »