Zijn cynische mensen intelligenter? Cynisme is een houding waarbij je uitgaat van negatieve bedoelingen van andere mensen.

Lees verder »

Zowel in ons eigen alledaagse leven als in de maatschappij worden we geconfronteerd met belangrijke vraagstukken die lastig met kennis en rationaliteit alleen kunnen worden opgelost. De reden hiervoor is dat deze vraagstukken complex zijn, met veel onzekerheid zijn omgeven en dat er vaak verschillende perspectieven en belangen bij betrokken zijn. Denk aan hoe om te gaan met de Corona-crisis, de opkomst van artificiële intelligentie en de mogelijke ethische consequenties daarvan, politieke polarisatie en de verspreiding van misinformatie. Veel filosofen en psychologen denken dat wijsheid nodig is om dit soort vraagstukken effectief te lijf te gaan (lees meer). Maar wat is wijsheid?

Lees verder »

Veel beweringen die onwaar zijn, worden toch door velen geloofd. Wij mensen zijn blijkbaar gevoelig voor het geloven van onwaarheden. Een nieuw artikel van De keersemaecker et al., (2019) beschrijft 7 nieuwe studies naar het zogenaamde schijnwaarheidseffect. In deze studies onderzoeken ze of individuele verschillen in intelligentie, in cognitieve stijlen en in onze behoefte aan duidelijkheid samenhangen met verschillen in onze gevoeligheid voor dit schijnwaarheidseffect.

Lees verder »

In het nieuwe boek van Steven Pinker, Enlightenment Now, kwam ik een nieuw woord tegen: progressiefobie. Het boek is een vurig pleidooi voor vier centrale ideeën uit de Verlichting: rede, wetenschap, humanisme en progressie. Pinker stelt dat de combinatie van deze ideeën zegt dat de mensheid door een groter begrip van de werkelijkheid, via wetenschap, en door een groeiende cirkel van sympathie, veroorzaakt door kosmopolitisme en rede, intellectuele en morele progressie kan boeken. Het doel van de verlichtingdenkers was niet zozeer om de menselijk natuur te verbeteren maar om instituties te bouwen die ervoor zouden zorgen dat het beste in mensen naar boven zou komen.

Lees verder »

Hoe hangt wijsheid samen met welbevinden? Dit is een vraag die onderzoekers al een tijd bezighoudt. Tot nu toe waren er echter geen duidelijke antwoorden op deze vraag. Een nieuw onderzoek laat zien hoe de relatie tussen wijsheid en welbevinden in elkaar steekt.

Lees verder »

De illusie van begrip is onze neiging om te overschatten hoe goed we dingen begrijpen. Deze illusie, die ook bekend staat onder de namen ‘kennisillusie’ en ‘illusie van verklarende diepte’, treedt bij ons allemaal op.

Het boek The Knowledge Illusion van cognitieve wetenschappers Steven Sloman & Philip Fernbach is geheel gewijd aan deze cognitieve bias. Hieronder leg ik uit wat deze illusie inhoudt en waarom het belangrijk is om er kennis over te hebben.

Lees verder »

Leerlingen verschillen in hoe ze denken over de de mate waarin hun intelligentie vastligt (een statische mindset) en waarin inspanning hun schoolprestaties kan verbeteren (inspanningsovertuigingen ofwel effort beliefs). Zowel een statische mindset als negatieve inspanningsovertuigingen kunnen leren en presteren belemmeren en diverse andere negatieve consequenties hebben (zoals angst en een negatief zelfbeeld). Diverse auteurs hebben geopperd dat hoogbegaafdheid van leerlingen een verhoogd risico op een statische mindset hebben. Klopt dit? Een nieuw onderzoek van Boncquet et al. (2022) waaraan 3.329 leerlingen van groep 7 en hun ouders deelnamen verschaft hier meer duidelijkheid over.

Lees verder »

Scott Barry Kaufman schrijft in de Scientific American dat een dominante visie van psychologen op intelligentie ernstig is uitgedaagd door onderzoek van Kees-Jan Kan (foto) en zijn collega’s. Volgens deze overheersende kijk op intelligentie zal de erfelijkheid van gekristalliseerde intelligentie (≈ verworven kennis) lager zijn dan de erfelijkheid van vloeibare intelligentie (≈ ‘ruw’ intellectueel vermogen). Uit het onderzoek van Kan et al. is echter gebleken dat dit niet het geval is. Ten eerste bepaalden zij de culturele lading van intelligentietests die de mate aangeven waarin proeven moest worden aangepast om te kunnen worden gebruikt in verschillende landen. Zij vonden dat de culturele lading van de tests positief correleerde met zowel 1) algemene intelligentie (de g-factor) als met 2) de erfelijkheid van de test.

Kaufman:

Lees verder »

Bron: Visser, C.F., (2017). Leren & presteren. Hoe word je beter? Just-in-Time Books. 

Hoe goed we leren en presteren, hangt mede af van hoe goed we denken. Maar wat is goed denken? Is dit hetzelfde als intelligentie? Weten we, als we een intelligentietest bij iemand hebben afgenomen, hoe goed die persoon kan denken? Het antwoord is “nee”. Goed denken is veel breder dan intelligentie. Intelligentietests zijn slechts incomplete instrumenten om de kwaliteit van denken van mensen te meten. Als goed denken breder is dan intelligentie, hoe zou je het dan kunnen definiëren? Ik doe dat aan de hand van de volgende vier dimensies:

Lees verder »

De Canadese onderzoekers Marlee Mercer en Duygu Biricik Gulseren onderzochten de potentieel schadelijke gevolgen van negatieve feedback gericht op bachelorstudenten (Mercer & Gulseren, 2023). Prestatiefeedback is essentieel in het hoger onderwijs, met name om studenten te ondersteunen in hun leerproces. Ook het geven van negatieve feedback kan nodig en nuttig zijn. Negatieve feedback kan echter onbedoeld schadelijk zijn, zeker wanneer het algemener is dan constructieve kritiek en het zich niet richt op specifieke gedragingen.

Lees verder »

Dit fragment is overgenomen uit het boek De Ontwikkeling van Wijsheid.

Gedurende het overgrote deel van de menselijke geschiedenis was progressie over generaties heen niet of nauwelijks aanwezig. Vele duizenden generaties lang was het niet zo dat opeenvolgende generaties steeds iets gezonder en welvarender werden. In sommige periodes ging het wat beter, in andere periodes wat slechter, vaak veel slechter. Een eerste grote doorbraak vond zo’n 12.000 jaar geleden plaats: de landbouwrevolutie. Deze vormde de basis voor de eerste menselijke nederzettingen en staten. Pas veel later, vanaf halverwege de 16e eeuw, vond in Europa een volgende doorbraak plaats: de wetenschappelijke revolutie. In deze periode vond een enorme verschuiving plaats in het denken over onszelf, de wereld en onze plek daarin en over wat we weten over hoe we dingen te weten kunnen komen.

Lees verder »

In het artikel Modern leiderschap is wijs leiderschap beschreef ik 7 uitgangspunten voor wijs leiderschap. Hoe zijn deze uitgangspunten in de praktijk te realiseren? Welke leiders kiezen en volgen we en welke niet? Welke zijn wijs in hun rol en welke niet? Natuurlijk kunnen we goed letten op wat ze zeggen over hun bedoelingen en plannen. Ook kunnen we hun gedrag goed proberen in te schatten. Maar onfeilbaar is deze methode niet. Onwijze personen kunnen namelijk altijd een sociaal wenselijk verhaal ophangen. Maar het zou al veel helpen als we leren om aspirant-leiders uit te schiften die bewust een leiderschapsstijl voorstaan die haaks staat op de uitgangspunten van wijs leiderschap. Maar welke aspirant-leider zou zo gek zijn om onwijs beleid na te streven en onwijs gedrag te vertonen? Dat doet toch niemand? Toch wel.

Lees verder »

Het is belangrijk om effectieve manieren te vinden om cognitief extra ontwikkelde of begaafde leerlingen te motiveren. Veel onderzoeken laten namelijk zien dat motivatieproblemen vaak de reden zijn dat deze leerlingen minder goed presteren dan ze zouden kunnen. Ook zijn er aanwijzingen dat deze leerlingen meer problemen hebben met schoolmotivatie dan andere. Dit kan komen doordat het onderwijs niet goed aansluit bij de behoeften van deze leerlingen, wat hun schoolmotivatie kan verminderen. Recent onderzoek van een groep onderzoekers uit België, belicht deze uitdaging vanuit het perspectief van het motiveren van cognitief begaafde leerlingen (Sypré et al., 2023).

Lees verder »

Of je het nut ziet van het cultiveren van wijsheid in werksituaties hangt ervan af of je gelooft dat wijsheid überhaupt ontwikkeld kan worden. Recent experimenteel onderzoek heeft laten zien dat de belangrijke componenten van wijsheid inderdaad goed ontwikkelbaar zijn. In een nieuw hoofdstuk zet Igor Grossmann (2020) op een rijtje wat er bekend is over de ontwikkelbaarheid van wijsheid. Ook geeft hij suggesties voor hoe wijsheid in werk gecultiveerd kan worden.Lees verder »

Samenvatting

Veroudering gaat gepaard met schade. In welke mate en in welk tempo de schade echter optreedt, is afhankelijk van de leefwijze van het individu. Vitaal oud worden ligt binnen het bereik van bijna iedere persoon. Op grond van onderzoek op het gebied van neuroplasticiteit kunnen vier manieren worden onderscheiden om vitaal oud te worden: frequent bewegen, aangaan van uitdagingen, doen van breinoefeningen en goed slapen. Door deze activiteiten toe te passen, worden de hersenen op structurele en functionele wijze beïnvloed en kunnen ouderdomsaandoeningen veelal worden voorkomen en soms zelfs genezen. Het blijven toepassen van deze activiteiten leidt tot een opwaartse spiraal die vitaal oud worden mogelijk maakt. Hoewel neuroplasticiteit geen panacee is en er nog veel onderzoek nodig is, zijn de wetenschappelijke bevindingen nu al interessant en bruikbaar.

Lees verder »