Hoe vindt internalisatie van motivatie plaats? Het komt regelmatig voor dat we dingen moeten doen die we niet inherent leuk of interessant vinden. Als dit zo is hebben we een andere reden nodig om de activiteit toch gemotiveerd uit te voeren. Hierbij speelt motivatie-internalisatie een belangrijke rol. Bex Hewett deed onderzoek naar hoe internalisatie plaatsvindt.

Lees verder »

Hoe is het mogelijk dat we zoveel fouten maken in de manier waarop we waarnemen, redeneren en oordelen? Er zijn meerdere redenen aan te geven, zoals:

• De beperkte informatieverwerkingscapaciteit van ons brein
• Het gebruik van heuristieken
• Gemotiveerd redeneren
• Sociale druk

Lees verder »

Misschien ken je de uitdrukking ‘in je eigen straatje praten’. Hiermee wordt bedoeld dat mensen soms een redenering ophangen die hun eigen belang dient. Dit gezegde verwijst niet alleen naar volkswijsheid maar ook naar een concept uit de psychologie met de naam gemotiveerd redeneren (motivated reasoning). Gemotiveerd redeneren is het redeneren om een of ander eigen belang te dienen. Het is niet iets wat slechts sommige mensen doen maar iets wat we allemaal doen en wat deels onbewust plaatsvindt.

Lees verder »

Hieronder presenteer ik een lijst van cognitieve biases, heuristieken en effecten waar we allemaal in zekere mate behept zijn met daarbij een compacte uitleg (lees ook dit, dit en dit). Ik gebruik vooral de Engelse termen omdat deze het vaakst gebruikt worden, ook in Nederlandstalige literatuur. Het kennen van deze fouten en heuristieken kan ons helpen om onszelf en anderen beter te begrijpen, om minder slachtoffer te worden door toedoen van deze fouten en neigingen en om een realistischere kijk op de werkelijkheid te ontwikkelen (lees ook dit, dit en dit).

Lees verder »

Benjamin Franklin, een van de Founding Fathers van de Verenigde Staten, was niet alleen een wetenschapper en politicus, maar ook een observator van de menselijke natuur. Een van zijn  inzichten betreft de psychologie van gunsten verlenen, een fenomeen dat bekendstaat als het Benjamin Franklin effect. In dit artikel bespreek ik Benjamin Franklin effect, het verschijnsel dat mensen anderen leuker vinden nadat ze hen een gunst hebben verleend.Lees verder »

2009, Coert Visser

Dr. Keith Stanovich, hoogleraar menselijke ontwikkeling en toegepaste psychologie aan de Universiteit van Toronto, is een vooraanstaand deskundige op het gebied van de psychologie van het lezen en van rationaliteit. Zijn laatste boek, What Intelligence Tests Miss: The Psychology of Rational Thought, laat zien dat IQ-tests zeer onvolledige metingen zijn van cognitief functioneren. Deze tests falen in het beoordelen van rationele denkstijlen en vaardigheden die nochtans cruciaal zijn voor gedrag in de echte wereld. In dit interview met Keith Stanovich legt hij het verschil uit tussen IQ en rationaliteit en waarom rationaliteit zo belangrijk is. Ook deelt hij zijn visie op hoe rationaliteit kan worden verbeterd.

Lees verder »

Hoe kan het zijn dat we soms vasthouden aan bepaalde overtuigingen waarvan we kunnen weten, en misschien diep van binnen ook wel echt weten, dat ze niet waar zijn? Denk aan dingen als magisch denken en bijgeloof en aan opvattingen die logisch gezien niet waar kunnen zijn en dingen bewezen onwaar zijn. In een nieuw artikel, Believing What We Do Not Believe: Acquiescence to Superstitious Beliefs and Other Powerful Intuitions, belicht Jane Risen deze vraag vanuit het perspectief van dual process modellen zoals het model van Daniel Kahneman (2011). Kahneman onderscheid systeem 1 denken en systeem 2 denken.

Lees verder »

In Going from Good to Great with Complex Tasks legt Ozgun Atasoy uit dat de overtuiging dat bewust nadenken over wat we doen, terwijl we een complexe taak uitvoeren, per definitie ons functioneren belemmert niet helemaal waar is. Het is wel waar dat een bepaald soort bewust denken ons functioneren kan schaden. Wanneer we bijvoorbeeld aan het typen zijn dan werken we grotendeels op de automatische piloot. Als we zouden proberen om bewust na te denken over elke aparte letter die we aan het typen zijn dan zou dit ons enorm vertragen en vermoedelijk zouden we ook veel fouten maken.

Lees verder »

Binnen de sociale wetenschap is een interessante, vrij nieuwe discipline in opkomst: de Cognitieve immunologie (CI). Deze wetenschapsdiscipline bestudeert het immuunsysteem van de geest dat beschermt tegen besmettelijke en gevaarlijke ideeën, net zoals het immuunsysteem van het lichaam beschermt tegen microben. Cognitieve immunologen streven naar een beter begrip van stoornissen, oorzaken van mentale immuniteit en interventies om de mentale immuniteit te verbeteren. Hieronder geef ik een beknopte beschrijving van deze discipline.

Lees verder »

Cass Sunstein, hoogleraar aan Harvard Law School, heeft het boek On Freedom geschreven over vrijheid en keuzevrijheid in onze moderne samenlevingen. Centraal in het boek staat het begrip ‘nudge‘ waarover hij eerder publiceerde samen met gedragseconoom en Nobelprijswinnaar Richard Thaler (zie hier). Hieronder beschrijf ik aan de hand van Sunsteins boek wat nudges zijn, waarom ze belangrijk zijn en hoe ze werken. 

Lees verder »

Een aanname in progressiegericht werken is dat alle mensen progressie kunnen boeken waar ze nu ook staan. Voor kinderen is dit misschien gemakkelijk te begrijpen. Ze zijn continu aan het leren en onderzoeken en we zien ze in hoog tempo in allerlei opzichten progressie boeken. Ook tot middelbare leeftijd zien we vaak allerlei voorbeelden van progressie. Mensen blijven zich in veel gevallen ontplooien, zowel in hun privéleven als in hun loopbaan. Maar vanaf een jaar of 30, 40 beginnen we ook duidelijk te zien dat bepaalde lichamelijke en cognitieve functies niet langer vooruit blijven gaan maar achteruit gaan. Betekent dit dat vanaf die leeftijd alles achteruit gaat en dat progressie dus steeds minder mogelijk is? Nee, dit is een te pessimistische conclusie.

Lees verder »

Hier is een kennisquiz over cognitieve biases, ofwel veelvoorkomende waarnemings- en beoordelingsfouten (waar we ons vaak niet bewust van zijn). De quiz bestaat uit 14 multiplechoicevragen. Probeer het maar eens. Als je de quiz hebt gemaakt, kun je zien hoeveel vragen je goed had en kun je per vraag ook zien wat het goede antwoord is. Ik ben benieuwd of je cognitieve biases tegenkomt die je nog niet kende.

Lees verder »

Judith Glück is hoogleraar ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit van Klagenfurt in Oostenrijk. Ze is één van de toonaangevende wetenschappers in het opkomende gebied van wijsheidswetenschap. Ze begon dit onderwerp ruim 20 jaar geleden te bestuderen, waar ze werkte met de pionier van de wijsheidswetenschap Paul Baltes aan het Max Planck Instituut in Berlijn. Haar onderzoek heeft zich gericht op hoe leken tegen wijsheid aankijken, hoe wijsheid zich ontwikkelt, hoe deze kan worden gemeten, op situationele determinanten van wijsheid en op de relatie tussen wijsheid en waarden en intuïties. Samen met haar collega Susan Bluck introduceerde ze het MORE Life-ervaringsmodel van wijsheid. In dit interview vraag ik naar een verscheidenheid aan onderwerpen, zoals wat wijsheidswetenschap is, wat wijsheid zelf is, waarom wijsheid nu misschien meer dan ooit nodig is in de wereld, en hoe wijsheidswetenschap kan bijdragen aan vooruitgang in de wereld.

Lees verder »

Zonder dat we dat zelf merken, maken we als mensen voortdurend allerlei waarnemings-, beoordelings- en redeneerfouten. Sinds het begin van de jaren ’70 is er een enorme hoeveelheid onderzoek die dit soort fouten heeft aangetoond. Veel van de technieken en principes in de progressiegerichte aanpak houden rekening met dit soort cognitieve fouten en kunnen worden gezien als tegenmaatregelen tegen deze fouten. Het onderzoek naar cognitieve fouten begon bij Daniel Kahneman en Amos Tversky. Zij toonden aan dat mensen allerlei fouten maken in de manier waarop ze situaties inschatten, informatie verwerken, redeneren en oordelen.

Lees verder »

Laatst sprak ik met een 50-plusser over allerlei dingen die zij nog geleerd had, aan het leren was en verder wilde gaan leren. Ze zei dat ze het gevoel had dat het leven haar eigenlijk nu meer mogelijkheden bood dan toen ze jong was. Ze concludeerde: Ouderdom komt niet alleen met gebreken. Die zin bleef in mijn hoofd hangen. Lees hieronder waarom ik denk dat die zin veel waarheid bevat.

Lees verder »