Hoe hangt wijsheid samen met welbevinden?

Hoe hangt wijsheid samen met welbevinden? Dit is een vraag die onderzoekers al een tijd bezighoudt. Tot nu toe waren er echter geen duidelijke antwoorden op deze vraag. Een nieuw onderzoek laat zien hoe de relatie tussen wijsheid en welbevinden in elkaar steekt.

Het belang van wijsheid

De afgelopen 2 decennia is er veel interessant onderzoek gedaan naar wijsheid. In mijn boek De ontwikkeling van wijsheid doe ik verslag van hoe het denken over wijsheid zich door de eeuwen heen ontwikkeld heeft. Wijsheid is een interessant en belangrijk concept. Kort gezegd is wijsheid een manier van denken en handelen die nodig is voor het effectief omgaan met complexe, slecht gestructureerde problemen die (meestal) veel emoties oproepen.

Is er een lineaire relatie tussen wijsheid en welbevinden?

Onder onderzoekers is er enige controverse ontstaan over de vraag hoe wijsheid samenhangt met verschillende aspecten van geluk. Sommige onderzoekers zagen welbevinden als een kenmerk van wijsheid. Andere onderzoekers betwijfelden of er een eenvoudige lineaire relatie tussen tussen deze twee begrippen. Hun redenering was dat de bereidheid van wijze mensen om na te denken over de meer donkere kant van het leven welbevinden zouden kunnen ondermijnen. Onderzoek bracht niet meteen uitsluitsel over de vraag hoe wijsheid en welbevinden met elkaar samenhangen.

Er werden meestal gematigd positieve correlaties van welbevinden met zelfrapportage wijsheidsmaten gevonden en wisselende correlaties met open-einde maten van wijsheid.

Onderzoek Glück et al. (2022)

Judith Glück et al. (2022) onderzochten de relatie tussen wijsheid en welbevinden in een steekproef van 155 deelnemers (leeftijd 23 tot 90 jaar). Zij analyseerden de relaties tussen vier verschillende maten van wijsheid en drie verschillende maten van het welzijnscomplex (algemene levenstevredenheid, huidige levensfase vergeleken met “beste” en “slechtste” levensfase, en psychologisch welzijn).

Hun bevindingen waren:

1. De meeste relaties tussen de twee begrippen zijn driehoekvormig: De data lieten zien dat mensen die hoog scoren op wijsheid in het algemeen ook hoge scoren op welbevinden. Individuen die laag scoren op wijsheid lieten een breed scala aan niveaus van welbevinden zien (hier kun je zien hoe de scatterplots van wijsheids- en welbevindenscores driehoekvormig zijn.
2. Relaties met welbevinden zijn gelijk voor affectieve en bepaalde cognitieve maten van wijsheid: tegen de verwachting van de onderzoekers in hing welbevinden niet alleen samen met affectieve componenten van wijsheid (zoals zelf-transcendentie, medeleven, en emotieregulatie) maar ook met cognitieve componenten van wijsheid (zoals bewustzijn van verschillen in perspectieven, waarden en contexten. De zwakste relaties met welbevinden werden gevonden voor cognitieve componenten die verwijzen naar bewustzijn van onzekerheid en oncontroleerbaarheid, complex denken en zelfreflectie, en openheid en nieuwsgierigheid.
3. Wijsheid is gerelateerd aan vele aspecten van welbevinden: De open vragen over wijsheid hadden een vergelijkbare relatie met alle drie de metingen van welbevinden. De zelfrapportage-metingen waren het sterkst gerelateerd aan psychologisch welbevinden.

Conclusie

Kortom, de bevindingen van Glück et al laten zien dat zelfs als wijze individuen dieper nadenken over moeilijke aspecten van het menselijk bestaan, zij in het algemeen nog steeds in staat zijn om hoge niveaus van welbevinden te handhaven. Bij minder wijze mensen zijn uiteenlopende niveaus van welbevinden te vinden.

Lees ook: Interview met Judith Glück