Een begrip dat de laatste jaren regelmatig opduikt in publicaties is toxische positiviteit. Misschien een verrassende term. Kan positiviteit negatief zijn? Hoe zit dat? Laten we het eens onder de loep nemen.

Lees verder »

Begin 2012 schreef ik het artikel Over de vraag of we een vrije wil hebben waarin ik verwees naar het werk van Sam Harris, Jerry Coyne, John Bargh en Daniel Wegner die allen stellen dat we geen vrije wil hebben en dat het gevoel dat we een vrije wil hebben een illusie is. John Bargh, bijvoorbeeld, hamert op het belang van automatische processen, en stelt dat vrijwel alle menselijk gedrag bestaat uit automatische reacties op gebeurtenissen in de omgeving. Daniel Wegner heeft laten zien dat proefpersonen in zijn onderzoek zeiden dat ze bepaalde gedrag hadden gewild terwijl dit gedrag aantoonbaar opgeroepen was door de onderzoeker. In dit voorbeeld was de vrije wil dus inderdaad een illusie. Ik schreef ook over Valery Chirkov en Daniel Dennett die wèl geloven in de vrije wil. Ik besloot mijn artikel zonder dat ik het gevoel had dat ik de vraag naar het bestaan van de vrije wil goed kon beantwoorden. Ik vroeg mij ook af of we ons niet beter konden afvragen in welke mate we een vrije wil hebben (dan of we wel of niet een vrije wil hebben).

Lees verder »

In professionele gespreksvoering worden vaak ‘waarom’-vragen gesteld. De bedoeling achter het stellen van dergelijke vragen is waarschijnlijk meestal goed. Als we in gesprek zijn met mensen is het immers vaak verstandig om te proberen te begrijpen hoe zij denken over dingen en wat de redenen zijn waarom ze dingen doen. Door te proberen hun beweegredenen te begrijpen, kunnen we hen namelijk laten merken dat we hen serieus nemen en bovendien mogelijk belangrijke informatie op tafel krijgen. Als onze gesprekspartners zich serieus genomen voelen, komt dit de kwaliteit van het gesprek meestal ten goede. Ze zullen de interactie met jou als prettiger en relevanter ervaren en zich ook waarschijnlijk meer open stellen voor wat jij vindt en te zeggen hebt. Maar hoewel het proberen te begrijpen van de beweegredenen van de ander dus meestal goed is, is de ‘waarom’-vraag niet altijd de beste vraag om hierachter te komen. 

Lees verder »

De illusie van begrip is onze neiging om te overschatten hoe goed we dingen begrijpen. Deze illusie, die ook bekend staat onder de namen ‘kennisillusie’ en ‘illusie van verklarende diepte’, treedt bij ons allemaal op.

Het boek The Knowledge Illusion van cognitieve wetenschappers Steven Sloman & Philip Fernbach is geheel gewijd aan deze cognitieve bias. Hieronder leg ik uit wat deze illusie inhoudt en waarom het belangrijk is om er kennis over te hebben.

Lees verder »

Wat is van de wal in de sloot hulpverlening? Kunnen we niet altijd op bedrijven of medische professionals die ons hulp aanbieden altijd vertrouwen? Helaas is dat niet altijd het geval. Hulpaanbieders kunnen ons zelfs van de wal in de sloot helpen terwijl ze ons overtuigend klinkende verhalen vertellen en ons hun diensten en producten aan het leveren zijn. Het zou kunnen dat ze dit met de beste bedoelingen doen en oprecht geloven in hun verhalen en in hun producten.

Maar het zou ook kunnen zijn dat er cynische en onbetrouwbare hulpaanbieders zijn die willens en wetens slechte verhalen houden en ondeugdelijke producten en diensten leveren. Laten we eens in de huid kruipen van de laatste categorie, iemand die puur voor eigen gewin zijn diensten en producten wil leveren en geen biet geeft om zijn afnemers. Hoe zou deze persoon, de bewuste oplichter, te werk gaan? Ik denk dat hij in essentie vier dingen doet.

Lees verder »

Bij het werken met groepen kan het soms lastig zijn dat de meningen over belangrijke onderwerpen uiteen lopen. In die gevallen kan soms een situatie ontstaan waarin verschillende groepsleden of partijen tegenover elkaar komen te staan en niet goed zien hoe ze vooruit kunnen komen. De discussie kan zich dan steeds meer gaan richten op de dingen waar men het over oneens is. Eerst worden de argumenten voor het ene standpunt naar voren gebracht. Vervolgens worden tegenargumenten gegeven en de argumenten voor het andere standpunt naar voren gebracht. Dan worden de tegenargumenten tegen dit andere standpunt weer belicht. Zo herhaalt zich dit. Er kan een situatie ontstaan waarin beide partijen in herhaling gaan vallen en men niet nader tot elkaar komt. Men kan het gevoel krijgen dat er een patstelling is ontstaan en dat men geen manier kan bedenken om de discussie weer vooruit te helpen.

Lees verder »

Bij veel van de problemen die we als mensen kunnen ervaren, spelen strubbelingen in de samenwerking en communicatie met andere mensen een rol. Verschillen in percepties, belangen en doelen tussen mensen kunnen het oplossen van problemen en bereiken van progressie aanzienlijk bemoeilijken. De tegenstellingen die we beleven met andere mensen kunnen ons het zicht belemmeren op gezamenlijke belangen en op waar we het al wel over eens zijn. In individuele coaching, conflicthantering en teamcoaching komen samenwerkings- en communicatieproblemen tussen cliënten vaak aan de orde. Een techniek die in zulke situaties goed kan helpen, is mutualiseren. Mutualiseren betekent het zichtbaar maken en versterken van de gemeenschappelijkheid tussen cliënten door middel van vragen en samenvattingen. 

Lees verder »

In 1993 schreef Alfie Kohn: “Er is een tijd om de gratie en de overtuigingskracht van een invloedrijk idee te bewonderen, en er is een tijd om bang te zijn voor de greep ervan op ons… Op het moment dat bezwaren niet meer worden beantwoord omdat ze niet meer worden opgeworpen, hebben wij het niet meer voor het zeggen: wij hebben het idee niet, het heeft ons.” (Bron)

Ik ken dit citaat al bijna 30 jaar en ik denk er af en toe aan. Tegenwoordig moet ik bij dit citaat ook aan Elon Musk denken. Er is beslist een tijd om de onvoorstelbare daadkracht en baanbrekende visie van deze invloedrijke persoon te bewonderen. Maar steeds meer hou ik er rekening mee dat de tijd zou kunnen aanbreken dat we bang moeten worden voor de greep ervan op ons.

In recent onderzoek onderzoeken Itzchakov et al. (2023), de invloed luisterkwaliteit op de gevoelens van eenzaamheid, vooral bij mensen die een ervaring van sociale afwijzing hebben gedeeld. De onderzoekers verwachtten dat een hoge kwaliteit van luisteren, gedefinieerd als gedrag dat aandacht, begrip en positieve bedoelingen overbrengt, diverse positieve effecten heeft op de persoon die vertelt over de pijnlijke ervaring.

Lees verder »