Ouderdom komt niet alleen met gebreken

Laatst sprak ik met een 50-plusser over allerlei dingen die zij nog geleerd had, aan het leren was en verder wilde gaan leren. Ze zei dat ze het gevoel had dat het leven haar eigenlijk nu meer mogelijkheden bood dan toen ze jong was. Ze concludeerde: Ouderdom komt niet alleen met gebreken. Die zin bleef in mijn hoofd hangen. Lees hieronder waarom ik denk dat die zin veel waarheid bevat.

Ouderdom komt wel met gebreken

Als we ouder worden, verandert ons lichaam. Onze spieren worden geleidelijk zwakker, onze huid wordt dunner en onze botten worden brozer. Ook kunnen ouderen meer gezondheidsproblemen hebben, zoals hart- en vaatziekten, diabetes en artritis. Deze fysieke veranderingen kunnen ervoor zorgen dat ouderen minder mobiel zijn en minder energie hebben dan toen ze jonger waren.

Daarnaast kunnen we een achteruitgang ervaren in dingen als ons gezichtsvermogen, gehoor, geheugen en snelheid van denken. Dat deze dingen gebeuren zorgt ervoor dat ouderen het in bepaalde opzichten gemiddeld wat lastiger kunnen hebben dan jongeren. Maar andere factoren kunnen het leven van de oudere weer iets gemakkelijker maken.

Sommige dingen worden gemakkelijker

Een van de redenen waarom ouderdom niet alleen gebreken brengt heeft te maken met het feit dat het leven in sommige opzichten voor oudere mensen minder lastig wordt. Hier zijn enkele dingen waar je aan kunt denken:

1. Oudere mensen hebben vaak meer financiële zekerheid en zijn niet meer afhankelijk van een salaris. Ze hebben vaak gespaard voor hun pensioen of ontvangen een pensioenuitkering waardoor ze minder financiële stress ervaren dan jongere mensen.
2. Oudere mensen hebben vaak meer vrije tijd. Kinderen zijn het huis uit, ze zijn met pensioen en hebben minder verplichtingen dan jongere mensen die een carrière, een gezin en andere verantwoordelijkheden moeten combineren.
3. Oudere mensen hebben meer levenservaring en hebben vaak geleerd om beter om te gaan met stressvolle situaties en tegenslagen in het leven. Ze hebben meer veerkracht en kunnen beter relativeren.
4. Oudere mensen hoeven zich minder zorgen te maken over hun uiterlijk en imago. Ze hebben vaak meer zelfacceptatie en zijn minder bezig met wat anderen van hen vinden.
5. Oudere mensen hebben vaak meer sociale connecties en relaties opgebouwd. Ze hebben meer tijd gehad om vriendschappen te sluiten en familiebanden te versterken. Dit kan een gevoel van verbondenheid en steun bieden in tijden van nood.

Ouderen voelen zich gemiddeld beter dan jongeren

Sommige dingen maken ouderdom moeilijker, andere maken ouderdom gemakkelijker lijkt het. Maar was is de balans? Hoe gaat het over het algemeen met ouderen? Het korte antwoord lijkt te zijn: best goed.

Laura Carstensen is een psychologe die uitgebreid onderzoek heeft gedaan naar het welzijn van oudere volwassenen. Haar onderzoek heeft het stereotype van ouder worden als een tijd van onvermijdelijk verval in twijfel getrokken en benadrukt in plaats daarvan de positieve aspecten van het ouder worden. Uit haar blijkt dat oudere volwassenen een grotere emotionele stabiliteit, meer positieve emoties en minder negatieve emoties ervaren dan jongere volwassenen. Ze heeft ook ontdekt dat oudere volwassenen meer gemotiveerd zijn om emotioneel zinvolle doelen voorop te stellen en zich eerder richten op positieve aspecten van levenservaringen.

Ouderen kunnen in sommige dingen steeds beter worden

Dat ouderdom bepaalde vormen van achteruitgang met zich meebrengt is waar maar niet het hele verhaal. In sommige dingen kunnen ouderen steeds beter blijven worden en zijn ze gemiddeld beter dan jongeren. Hier zijn enkele voorbeelden:

1. Betere emotieregulatie: Oudere mensen zijn vaak beter in staat om hun emoties te reguleren dan jongere mensen. Dit komt doordat de hersenen van oudere mensen beter in staat zijn om emotionele prikkels te verwerken en te reguleren (zie o.a. Brassen et al., 2012).
2. Toegenomen wijsheid: Hoewel het geen gegeven is dat oudere mensen steeds wijzer worden, kunnen mensen wel steeds wijzer worden als ze oud worden. Oudere mensen hebben meer levenservaring waardoor ze gelegenheid hebben om meer wijsheid op te bouwen. Ze kunnen meer kennis en begrip van menselijke relaties hebben opgedaan en kunnen daardoor leren beter om te gaan met complexe sociale situaties.
3. Meer empathie: Oudere mensen hebben vaak meer empathie dan jongere mensen. Dit komt doordat ze meer levenservaring hebben en zich beter kunnen inleven in de gevoelens van anderen (zie o.a. Beadle et al., 2015).
4. Betere mentale gezondheid: Ondanks de fysieke uitdagingen die ouder worden met zich mee kan brengen, hebben oudere mensen vaak een betere mentale gezondheid dan jongere mensen. Ze hebben geleerd om te gaan met tegenslagen en hebben vaak een positievere kijk op het leven.
5. Verbaal sterker: terwijl het waar is dat bij ouderen snelheid van denken en het geheugen meestal achteruitgaan, kunnen sommige cognitieve capaciteiten tot op hoge leeftijd sterker blijven worden. Een voorbeeld hiervan zijn verbale capaciteiten (lees meer) .

We hebben het niet allemaal zelf in de hand

Natuurlijk gelden deze dingen niet voor alle ouderen. Er zijn individuele verschillen. Met sommige ouderen gaat het veel beter dan met anderen.

We kunnen nooit volledig zelf in de hand hebben hoe het met ons gaat terwijl we oud worden. Toeval speelt een rol, aanleg voor bepaalde ziekten speelt een rol en ga zo maar door. Maar hoe wij denken en wat wij doen speelt op zijn minst in zekere mate een rol in hoe goed het met ons gaat als we ouder worden.

Welke overtuigingen hebben we over oud worden?

In dit artikel wierp ik de vraag op of we tot op hoge leeftijd progressie kunnen blijven boeken. Ik wierp twee concepten op: de heuvelmindset en de levenslange-progressie-mindset.

• De heuvelmindset is een manier van denken die inhoudt dat de eerste helft van ons leven het goede deel is waarin alles tot bloei komt, terwijl de tweede helft het mindere deel is waarin we beginnen te verwelken.
• De levenslange-progressie-mindset houdt in dat we ons hele leven voorstellen als een stijgend traject tot vlak voor we sterven. Hoewel sommige functies afnemen naarmate we ouder worden, worden andere functies sterker en kunnen we nog steeds verder komen en groeien, zij het misschien langzamer.

Het is dus de vraag welke mindset productiever is en of het voorstelbaar en wenselijk is dat mensen blijven groeien tot ze sterven. Mijn verwachting is dat een heuvelmindset eerder leidt tot passiviteit en achteruitgang dan een levenslange-progressie-mindset. Deze laatste mindset nodigt meer uit om er iets van te maken. En dat is nodig want het gaat niet vanzelf goed met ons.

Welke dingen kunnen we doen om de kans op goed oud worden te vergroten?

Hier zijn enkele dingen die we kunnen doen om de kans te vergroten dat het goed met ons gaat terwijl we ouder worden.

• Gezond eten: Het eten van een uitgebalanceerd dieet dat rijk is aan voedingsstoffen kan helpen om het lichaam gezond te houden en het risico op verschillende ziekten te verminderen. Stap bijvoorbeeld over op een plantaardig dieet. Dit vermindert de kans op hart- en vaatziekten, verschillende soorten kanker en suikerziekte (zie o.a. Barnard et al., 2021; Dybvik et al., 2022; Dinu et al., 2017).
• Lichaamsbeweging: dit heeft niet alleen positieve effecten op de fysieke gezondheid van ouderen maar ook op hun cognitief functioneren (Rossi et al, 2020; Guo et al. (2020).
• Cognitieve stimulatie: zoek cognitieve uitdaging. Denk hierbij aan het leren van een nieuwe taal, het gaan bespelen van een muziekinstrument, het doen van dingen die je moeilijk vindt, zoals hersengymnastiek-puzzels, Dit soort dingen kan bijdragen aan het behoud van cognitieve functies op later leeftijd (zie o.a. Gómez-Soria et al., 2023).
• Sociale interactie: Sociale interactie is belangrijk voor het welzijn van oudere volwassenen. Oudere volwassenen die regelmatig sociaal contact hebben, ervaren minder gevoelens van eenzaamheid en ervaren een betere levenskwaliteit (zie o.a. Samtani et al., 2023).

Suggestie

Mijn suggestie is om ouderdom te zien als een periode die boeiend kan zijn en die kansen op groei en geluk kan bieden. Vanuit deze overtuiging kunnen we proberen deze periode goed te benutten en er iets moois van te maken.