Gisteravond besteedde het TV-programma EenVandaag aandacht aan reablement, een werkwijze die kan helpen de ouderenzorg te verbeteren. De ouderenzorg in Nederland staat onder druk. Het aantal ouderen dat acute zorg nodig heeft, neemt snel toe. Het kabinetsbeleid is momenteel dat er geen bedden bijkomen in verpleeghuizen voor ouderen en dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig dienen te blijven en zoveel mogelijk thuis worden verpleegd. Er zijn wachtlijsten in verpleeghuizen, en veel medewerkers in de zorg zijn zwaar belast. Veel mantelzorgers hebben de handen vol aan het begeleiden van en zorgen voor ouderen.

Hoeveel hebben we over voor een goede ouderenzorg?

Daisy Janssen, hoogleraar ouderengeneeskunde, komt aan het woord. Ze onderkent het probleem en denkt dat op termijn meer bedden in verpleeghuizen nodig zullen zijn om goede ouderenzorg te kunnen leveren. Janssen erkent dat kostenbeheersing belangrijk is en dat het lastig is om aan personeel te komen. Ze pleit ervoor dat we als samenleving nadenken over wat we over hebben voor een goede ouderenzorg en impliceert dat we er meer voor over moeten hebben dan we nu opbrengen.

Reablement: een oplossing?

Reablement is een benadering in de ouderenzorg waarbij ouderen worden gestimuleerd om zoveel mogelijk zelfredzaam te blijven. Deze aanpak helpt ouderen met de dingen die ze nog wel zouden willen of kunnen doen. Reablement leert ze dingen die ze niet meer kunnen opnieuw aan, zoals zelfstandig douchen en schoonmaken. Zo kunnen ouderen zich zoveel mogelijk zelf redden en zich vitaler voelen. De uitzending toont het voorbeeld van mevrouw Snoeren, die mede dankzij hulp van fysiotherapie en ergotherapie thuis kan blijven wonen en haar hobby schilderen kan beoefenen en zich daar heel goed bij voelt.

In Denemarken verplicht, hier (nog?) niet

Reablement wordt in Nederland al her en der toegepast maar in Denemarken is het al jaren bij wet verplicht. Rudy Westendorp, hoogleraar ouderenzorg, die jaren in Denemarken heeft gewerkt, is een groot voorstander van reablement. Tenminste, daar waar het kan. Hij legt uit dat reablement enigszins tegen de neiging van zorgverleners ingaat om het, vanuit goede bedoelingen, te snel over te nemen van de oudere.

Deel van de oplossing?

Westendorp zegt dat er in Nederland wel belangstelling is voor reablement, maar dat ons systeem er nog te weinig op ingericht is. Dat het soms niet van de grond komt, heeft deels ook te maken met het feit dat familieleden het soms eng vinden. Daisy Janssen waarschuwt dat reablement een stukje van de oplossing kan zijn, maar niet de hele oplossing. Bij mensen met gevorderde dementie lukt reablement bijvoorbeeld niet meer. Bovendien wijst ze er op dat reablement niet helemaal nieuw is. Binnen delen van de zorg wordt het al heel lang gebruikt, bijvoorbeeld in de revalidatiezorg.

Reablement is waardevol

Reablement klinkt me als zeer waardevol in de oren. Het kan ouderen helpen om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven en hun leven te leiden zoals ze dat willen. Mooi meegenomen is dat het ook mogelijk ook kan leiden tot minder belasting voor zorgverleners en minder kosten voor de samenleving.

Reablement en inzichten uit de psychologie

Reablement sluit goed aan bij enkele belangrijke inzichten uit de psychologie. Het sluit goed aan op de groeimindset omdat het gericht is op het bevorderen van de ontwikkeling en groei van ouderen, waarbij ouderen worden gestimuleerd om nieuwe vaardigheden te leren en zichzelf verder te ontwikkelen.

Ook sluit het goed aan bij de psychologische basisbehoeften aan autonomie, competentie en verbondenheid. Bij reablement wordt er gestreefd naar het vergroten van de autonomie van ouderen door hen te helpen bij het vinden van manieren om zelfstandig te blijven. Het helpt ouderen ook om hun vaardigheden te ontwikkelen en te verbeteren, waardoor ze zich meer competent en bekwaam voelen in hun dagelijkse leven. Dit kan bijdragen aan hun gevoel van eigenwaarde en motivatie om nieuwe uitdagingen aan te gaan. Verder kan het bijdragen aan de vervulling van de behoefte aan verbondenheid, enerzijds door het betrekken van familie en zorgverleners en anderzijds doordat zelfstandige ouderen meer sociale activiteiten kunnen ontplooien.

Waardevol maar niet zaligmakend

Niets is natuurlijk zaligmakend, ook reablement niet. Zoals Daisy Janssen opmerkt, en zoals ook Rudy Westendorp erkent, zal het niet toepasbaar zijn bij alle ouderen. Met name voor ouderen met gevorderde dementie zal het waarschijnlijk niet of nauwelijks toepasbaar zijn.

Daarnaast hoeven we reablement en uitbreiden van beddencapaciteit niet als elkaar uitsluitende opties te zien. Het zou goed kunnen (en ik vermoed dat) dat we beide tegelijk moeten doen.

Spreekt reablement je aan? Heb je er al ervaring mee opgedaan?