Groeimindsetinterventies met meer effect door neurofeedback

Velen zien de groeimindset als een belangrijk concept voor onderwijs. Recente onderzoeken laten echter relatief bescheiden effecten zien van groeimindsetinterventies op schoolresultaten. Nieuw onderzoek van Tieme Janssen en Nienke van Atteveld (2022) komt met een specifieke verbetering van groeimindsetinterventies. Ze gaven leerlingen niet alleen uitleg over neuroplasticiteit, het vermogen van de hersenen om voortdurend te blijven veranderen maar lieten hen deze veranderingen zelf ook ervaren via neurofeedback. Hieronder beschrijf ik beknopt hun onderzoek.

De mindsettheorie

• De groeimindset is een bekend concept geworden in de onderwijswereld en daarbuiten.
• Een groeimindset houdt in: het geloof dat je door je effectief in te spannen beter kunt worden in de dingen waar je beter in zou willen worden.
• Een dergelijke overtuiging helpt om uitdagingen aan te gaan, te leren, te presteren en je goed te voelen.
• Groeimindsetinterventies kunnen effectief zijn: 1) wanneer ze worden gericht op de doelgroep die ze nodig heeft, 2) op de juiste manier worden uitgevoerd, 3) in een context die ondersteunend is aan de groeimindset.

Waarom gevonden effecten van groeimindsetinterventies bescheiden kunnen zijn

Recente onderzoeken hebben relatief kleine effecten van groeimindsetinterventies laten zien en enkele onderzoekers hebben op grond van hun onderzoeken geopperd dat groeimindsetinterventies niet of nauwelijks helpen. Recent schreef ik hier twee artikelen over:

1. Heterogeniteit is essentieel: in dit artikel let ik uit hoe het kan twee recente meta-analyses komen tot verschillende conclusies over het nut van groeimindsetinterventies. Ik concludeer dat groeimindsetinterventies nut hebben voor specifieke groepen.
2. Valse groeimindsets drukken gevonden effecten: in dit artikel leg ik uit dat er zoiets bestaat als een valse groeimindset. Mensen met een valse groeimindset zeggen de groeimindset te omarmen maar gedragen zich meer in overeenstemming met een statische mindset. Ik concludeer dat de manier waarop mindsets tot nu toe in onderzoeken gemeten zijn, de werkelijke effecten van groeimindsets vermoedelijk onderdrukken.

Janssen & Atteveld: zelf ervaren van neuroplasticiteit

• Een recent onderzoek biedt een nieuwe verklaring voor de relatief bescheiden effecten die in onderzoeken gevonden zijn van groeimindsetinterventies. In dit onderzoek komen Janssen & Atteveld (2022) met een specifieke verbetering van groeimindsetinterventies.
• Bij groeimindsetinterventies die tot nu toe werden uitgevoerd werd leerlingen verteld over de effecten van neuroplasticiteit, het vermogen van de hersenen om zich te blijven ontwikkelen.
• Janssen & Atteveld ontwikkelden een groeimindset-interventie waarbij zij niet alleen uitleg gaven over neuroplasticiteit maar leerlingen veranderende breinactiviteit tevens zelf lieten ervaren. Met behulp van mobiele elektro-encefalografie (EEG) neurofeedback lieten zij leerlingen ervaren dat zij hun concentratievermogen konden verhogen.

Het onderzoek

• In een gerandomiseerde gecontroleerde studie (RCT) werden twintig middelbare schoolklassen (N = 439) gerandomiseerd naar ofwel de actieve controleconditie (geen mindset messaging) ofwel onze nieuw ontwikkelde groeimindset interventieconditie (4×50min).
• Het onderzoek had de volgende opzet: in les 1 leerden leerlingen leerden over hersenplasticiteit, in les 2 leerden ze over de groeimindset, in les 2 ervoeren ze hun eigen invloed op hun eigen hersenactiviteit met behulp van neurofeedback en in les 4 leerden ze hoe alles verband houdt met hun eigen schoolcarrière.

Resultaten

• Leerlingen in de groeimindset-interventie rapporteerden een toegenomen groeimindset direct na de interventie (post, d = .38) en bij 1 jaar follow-up (d = .25) en toonden een beschermend effect tegen verslechtering van de wiskundecijfers bij 1 jaar follow-up (d = .36), vergeleken met de controles.
• In vergelijking met eerdere studies vonden de auteurs relatief grote effecten van de interventie op de groeimindset en de wiskundecijfers, wat zij toegeschreven aan synergetische effecten van uitleg over neuroplasticiteit en psychofysiologische (neurofeedback) componenten.