Een onrealistische en belemmerende overtuiging waar ik vaak over geschreven heb is de statische mindset (Dweck, 2006). In een statische mindset geloven we dat bepaalde capaciteiten en eigenschappen niet of nauwelijks ontwikkelbaar zijn. Vanwege die overtuiging spannen we ons dan ook niet in om er beter in te worden en worden we er dan ook niet beter in. Een groeimindset is realistischer en werkt beter. In een groeimindset geloven we dat we onze eigenschappen en capaciteiten wel kunnen veranderen. Deze manier van denken inspireert ons om ons in te spannen en door te zetten en maakt de kans groter dat we inderdaad vooruit komen (lees meer over de mindsettheorie). Tegelijkertijd gaat een groeimindset hand in hand met een duidelijk besef van onze eigen beperktheid. Hoe kan dat?

We kunnen ons niet in alle richtingen tegelijk ontwikkelen

Een groeimindset zal gepaard moeten gaan met een besef van de eigen beperktheid vanwege het volgende. Dat we specifieke capaciteiten en eigenschappen kunnen ontwikkelen, neemt niet weg dat we altijd beperkt zullen blijven. De reden is dat we ons nooit in alle richtingen tegelijk kunnen ontwikkelen. We moeten altijd keuzes maken. De keuze voor het ene brengt tegelijkertijd mee dat we niet voor het andere kiezen. Ergens heel goed in worden vergt een grote hoeveelheid toewijding en tijd (lees meer). We hebben eenvoudigweg niet de tijd en aandacht om in alle denkbare dingen goed te worden.

We ontdekken hoeveel meer er te weten en te kunnen valt

Dat een groeimindset in de praktijk inderdaad gepaard gaat met een besef van de eigen beperktheid kan te maken hebben met het Dunning-Kruger effect. Het Dunning-Kruger effect betekent dat hoe minder we van een kennisgebied afweten, hoe sterker we geneigd zijn onszelf te overschatten. De reden hiervoor is dat we niet beseffen hoe moeilijk het betreffende kennisgebied is.

In een statische mindset zijn we geneigd om moeilijke uitdagingen wat uit de weg te gaan waardoor we kwetsbaarder zijn voor het Dunning-Kruger effect en onszelf dus wat meer zullen overschatten (lees meer). In een groeimindset zoeken we moeilijke uitdagingen meer op en spannen we ons meer in om onszelf te ontwikkelen. Terwijl we dat doen, worden we beter en tegelijkertijd worden we onszelf meer bewust van onze eigen beperkingen. Dit laatste komt omdat we steeds meer besef krijgen van hoeveel meer er nog te weten en te kunnen valt.

Isaac Newton

Een sterk voorbeeld hiervan is Isaac Newton. In zijn tijd torende hij wat betreft zijn kennis over de wiskunde en natuurkunde uit boven al zijn tijdgenoten. Tegelijkertijd was hij op verschillende manieren beperkt. In de eerste plaats in sociaal opzicht. Hij had gedurende zijn hele leven moeite met sociale relaties en er wordt gedacht dat hij nooit een liefdesrelatie heeft gehad. Maar ook binnen zijn eigen kennisgebied was hij beperkt. Hij wist nog niets over ontdekkingen die later gedaan zouden worden, bijvoorbeeld op het gebied van de relativiteitstheorie van Einstein of van de kwantumfysica. Dat Newton zich sterk bewust was van zijn beperktheid op zijn eigen vakgebied blijkt uit dit citaat van hem:

Ik was als een jongen die op het strand speelt en zich vermaakt door een nog mooiere steen of schelp te vinden, terwijl de grote oceaan van de waarheid onontdekt voor mij lag.

Bevrijdend

Investeren in je eigen ontwikkeling betekent dus niet het pad inslaan naar je eigen onbeperktheid. Specifieke beperkingen kunnen we vaker dan we denken overwinnen maar beperktheid zelf is onvermijdelijk. Wie denkt overal de beste in te moeten worden, stelt een onrealistische verwachting aan zichzelf. Wie dat doet vraagt iets onmogelijks van zichzelf. Wie beweert overal goed in te zijn houdt zichzelf en/of anderen voor de gek.

De combinatie van het geloof in de eigen ontwikkelbaarheid en het besef van de eigen onvermijdelijke beperktheid kan bevrijdend werken. Je kunt werken aan je eigen groei zonder het onmogelijke van jezelf te vragen. Je hoeft geen onrealistisch beeld van jezelf te presenteren. Je kunt gerust eerlijk zijn over wat je niet weet en wat je niet kunt. Je kunt hulp vragen van anderen. Je kunt anderen waarderen en bewonderen om waar zij goed in zijn en jij niet.

Je kunt beseffen hoe wederzijds afhankelijk we van elkaar zijn met ons verschillende specialisaties. Je kunt beseffen dat een ontwikkelde samenleving afhankelijk is van dat we ons in verschillende richtingen ontwikkelen (zie hier) en dat dit onvermijdelijk met zich meebrengt dat we van veel andere dingen niet veel afweten.