In onze gesprekken met leidinggevenden, coaches en docenten horen we hen vaak de vraag noemen: “Wat heb je nodig?” Ook in oefeningen tijdens trainingen horen we mensen deze vraag vaak stellen. Een enkele keer kan deze vraag nuttig zijn maar meestal is het niet zo’n goed idee om deze vraag te stellen.

De “Wat heb je nodig?” vraag wordt vaak gesteld is in stuursituaties en in hulpsituaties maar in beide soorten situatie kan de vraag averechts werken.

Niet geschikt voor stuursituaties

In stuursituaties is de “Wat heb je nodig?” vraag zelden of nooit aan de orde. Stuursituaties zijn situaties waarin je duidelijk maakt wat je verwacht van de andere persoon. Bij progressiegericht sturen bestel je als het ware bij de andere persoon het gedrag dat nodig is.

Bij progressiegericht sturen gebruik je vragen als: “Hoe kun jij ervoor zorgen dat je X voor elkaar krijgt?” en “Wat kun jij doen om een bijdrage te leveren aan X?” Door dit soort vragen activeer je de andere persoon. De persoon begrijpt duidelijk dat er van hem of haar iets verwacht wordt.

Als je in een stuursituatie de “Wat heb je nodig?” vraag stelt, schep je een andere verwachting, namelijk dat de persoon bij jou iets mag bestellen dat hij of zij nodig heeft, in plaats van andersom.

Overschat in hulpsituaties

Ook in hulpsituaties is de “Wat heb je nodig?” vraag overschat. Hulpsituaties zijn situaties waarin je iemand wilt ondersteunen in het bereiken van zijn of haar eigen doelen. Het stellen van vragen kan in dergelijke situaties heel waardevol zijn.

In progressiegericht helpen gebruiken we vragen zoals in de CPW 7-stappen aanpak. Maar de “Wat heb je nodig?” vraag werkt vaak ook in hulpsituaties niet zo goed om twee redenen.

Ten eerste veronderstelt de vraag dat iemand weet wat hij of zij nodig heeft om het doel te bereiken maar dit is vaak niet het geval. Als het waarschijnlijk is dat iemand een vraag niet kan beantwoorden, kun je hem beter niet stellen (dit is het “don’t ask, can’t tell” principe).

Ten tweede kan de vraag de suggestie geven dat er iets van buitenaf moet worden toegevoegd aan de persoon of de situatie om het doel te bereiken. Maar als je mensen via de 7 stappen helpt, blijkt vaak dat ze al eerdere successen hebben beleefd en dat dit hen op ideeën brengt voor hoe ze progressie kunnen boeken om hun doel te bereiken. Dit werkt meestal beter, onder andere omdat op deze manier hun gevoel van competentie ondersteund wordt.

“Wat heb je nodig?” kan soms nuttig zijn

In specifieke situaties kan de “Wat heb je nodig?” vraag nuttig zijn. Dat is vooral het geval wanneer mensen zelf goed weten wat ze proberen te bereiken en zelf aangeven dat ze iets nodig hebben. Als iemand bijvoorbeeld de taak krijgt om iets nieuws op te gaan zetten, dan kun je als leidinggevende bijvoorbeeld vragen wat de persoon nodig heeft in termen van budget, informatie, fysieke ruimte, apparatuur, etc.

Lees ook:

• Het probleem met ‘waarom’-vragen
• Een alternatief voor Ja-maar
• Vier soorten ‘ja maar’-reacties na stuurvragen (en hoe je kunt reageren) – met video