Mindfulness-meditatie en progressiegericht werken

Hier betoog ik dat mindfulness-meditatie ondersteunend kan werken voor progressiegericht werken. Eerst beschrijf ik effecten van mindfulness-meditatie op onze cognities, gevoelens en ons lichaam. Vervolgens leg ik uit hoe mindfulness-meditatie progressiegerichte gespreksvoering kan ondersteunen. 

Fysiologische effecten van mindfulness-meditatie

Vorige week schreef ik Bewijs voor de voordelen van mindfulness-meditatie. Het artikel liet zien dat mindfulness-meditatie een verscheidenheid aan positieve effecten kan bewerkstelligen op je gevoel, je functioneren en je gezondheid. Enkele artikelen die deze week tegenkwam (een daarvan is dit artikel) beschrijven wat er bekend is over welke fysiologische effecten mindfulness-meditatie heeft. In die artikelen worden de volgende cognitieve, emotionele en lichamelijk effecten  van meditatie genoemd:

1. Cognitieve effecten: onderzoek laat zien dat meditatie vorming van hersenwindingen (gyri) in de cortex kan stimuleren wat de informatieverwerking ten goede komt (zie meer). Daarnaast zijn er aanwijzingen dat meditatie het vermogen van mensen om zich te concentreren vergroot wat er toe leidt dat zij nieuwe informatie kunnen integreren en onthouden (zie meer). Een nieuw onderzoek liet ook zien dat een Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR) training van 8 weken leidde tot veranderingen in de dichtheid van grijze stof in breingebieden die te maken hebben met leren en geheugenprocessen, emotieregulatie, informatieverwerking die betrekking heeft op het zelf en het nemen van perspectieven (lees meer).
2. Emotionele effecten: onderzoek laat zien dat meditatie bepaalde verbindingen in de hersenen losser maakt. In het bijzonder gaat het om aan de ene kant de dorsomediale prefrontale cortex (dmPFC), wat wel het mij-centrum wordt genoemd omdat er veel informatie wordt verwerkt die betrekking heeft op de persoon zelf en aan de andere kant hersencentra die te maken hebben met lichamelijke sensaties (de insula) en angstbeleving (de amygdala). Door deze lossere verbindingen wordt het voor de persoon gemakkelijker om zich niet te laten leiden door angstgevoelens. Daarnaast worden ander verbindingen weer sterker waardoor ons empathisch vermogen versterk wordt. (meer info).
3. Lichamelijke effecten: Onderzoek suggereert dat meditatie de bloeddruk en stressgevoel verlaagt en de kans op hart- en vaatziekten verkleint (zie meer).

Mindfulness-meditatie en progressiegericht werken

Naar aanleiding van mijn eerdere artikel kreeg ik enkele vragen over hoe mindfulness en mindfulness-meditatie relevant is voor progressiegericht werken. Kan mindfulness op de een of andere manier ondersteunend werken voor de progressiegerichte coach of leidinggevende? Ik denk dat dat zeker het geval is. Bij progressiegericht coachen en leidinggeven is een belangrijk uitgangspunt dat je goed aansluit op het perspectief van de ander. Door goed te luisteren naar wat de ander zegt en dit perspectief serieus te nemen en te accepteren creëer je een basis voor samenwerking (lees meer).

Om goed te kunnen aansluiten op het perspectief van je gesprekspartner is het nodig dat je heel goed in staat bent om onderscheid te maken tussen jouw eigen perspectief en dat van de ander. Dit lijkt misschien een open deur maar dat is het naar mijn idee niet. Mensen die net beginnen met de progressiegerichte aanpak vinden het vaak moeilijk om zich sterk te concentreren op wat de ander zegt en om alleen daarmee te werken in het gesprek. Vaak worden ze afgeleid door hun eigen gedachten, gevoelen, normen en waarden en ideeën. Deze eigen perspectieven brengen zij vaak in in het gesprek zonder dat ze dat zelf goed doorhebben. Een cursist vertelde me laatst dat ze zich steeds bewuster werd van het feit dat ze in haar reacties en vragen vaak haar eigen interpretaties en denkbeelden liet doorklinken. Dit bewust-onbekwaam gevoel was niet plezierig maar wel nuttig voor haar. Doordat ze zich meer bewust werd van haar eigen gedachten, gevoelens en interpretaties kon ze deze gemakkelijker buiten het gesprek beginnen te houden.

Effectieve progressiegerichte gespreksvoering vraagt niet om de afwezigheid van eigen gevoelens, interpretaties, normen en waarden, opvattingen en dergelijke. Dat wij deze eigen perspectieven hebben is een onvermijdelijk gevolg van ons mens-zijn. Waar effectieve progressiegerichte gespreksvoering wel om vraagt is: (1) dat je je bewust bent van het feit dat je deze eigen perspectieven hebt, (2) dat je het feit dat je deze eigen perspectieven hebt en ervaart tijdens het gesprek accepteert en als normaal en niet-problematisch beschouwt en (3) dat je in staat bent om doelgericht te handelen tijdens het gesprek en je eigen perspectieven buiten het gesprek kunt houden als dat beter is voor het gesprek dan wel deze alleen inbrengt wanneer dat functioneel is.

Het gaat met andere woorden om (1) bewustzijn, (2) acceptatie en (3) doelgerichte keuzes.

Als we kijken naar wat mindfulness-meditatie kan opleveren dan lijkt de conclusie alleen maar te kunnen zijn dat het heel ondersteunend kan zijn voor progressiegerichte gespreksvoering. Het kan namelijk helpen om (1) ons meer bewust te zijn van eigen gedachten en gevoelens, (2) deze te accepteren, (3) om ons tijdens gesprekken goed te concentreren en ons niet te laten afleiden (ook niet door onze eigen gedachten, angsten en opvattingen).