Het belang van de intelligente houding

Wat is de intelligente houding? Psychologen houden zich al meer dan 100 jaar bezig met het meten van intelligentie. Intelligentiemetingen worden al jaren op grote schaal gebruikt voor toelating tot opleidingen en selectiebeslissingen. In een nieuw artikel pleit Robert Sternberg (2022) voor een bredere kijk op intelligentie. Ik bespreek enkele hoofdpunten uit het interessante artikel.

Intelligentie: niet alleen een vermogen maar ook een houding

Robert Sternberg pleit voor een bredere kijk op intelligentie:

• Sternbergs centrale boodschap is dat intelligentie niet alleen bestaat uit een vermogen, een capaciteit, maar tevens uit een houding.
• Intelligentie als vermogen heeft betrekking op vaardigheden zoals het verwerven van kennis en het kritisch of analytisch nadenken over die kennis.
• De intelligente houding heeft betrekking op de mate waarin, de manier waarop en waartoe mensen hun intelligentie gebruiken.
• Sternberg stelt dat zowel psychologen als leken dit gegeven meestal over het hoofd zien en dat dit een probleem is.
• Volgens Sternberg komen veel van problemen waar we nu mee te maken hebben in de wereld niet zozeer voort uit een gebrek aan intelligentie als vermogen maar uit een gebrek aan een intelligente houding.
• Met andere woorden: mensen kiezen ervoor om de intelligentie die ze hebben niet of op een bevooroordeelde manier te gebruiken.

Wat is de intelligente houding?

Sternberg onderscheidt drie belangrijke aspecten van de intelligentie-houding:

1. De wens om relevante informatie te verwerven. Enkele redenen waarom mensen niet altijd kiezen voor het verwerven van accurate informatie zijn de neiging om te vertrouwen op autoriteit en geloof in plaats van kritische analyse.
2. De integriteit van de verwerking van de informatie. Het verlangen naar informatie die intern consistent is (d.w.z. zinvol) en extern overeenkomt met de werkelijkheid (d.w.z. waar is).
3. De positiviteit waarmee de informatie zal worden besteed. De mate waarin mensen ernaar streven hun intelligentie voor goede doeleinden te gebruiken.

Overige aspecten van de intelligente houding

Hoewel Sternberg de bovengenoemde aspecten als het belangrijkst ziet, noemt hij vele andere houdingsaspecten die een rol spelen:

1. van anderen opbouwende kritiek op iemands opvattingen verwachten;
2. een open geest hebben;
3. van anderen willen leren en met hen willen samenwerken;
4. zich vrij voelen om in de loop der tijd van opvatting te veranderen;
5. metacognitief denken – streven naar begrip en controle van zijn kennis en gedachten;
6. bereid zijn om van zijn fouten te leren;
7. streven naar kritiek op de eigen ideeën;
8. zich aanpassen aan alternatieve contexten en beseffen dat een antwoord dat in de ene context werkt, niet noodzakelijk werkt in een andere;
9. bereid zijn om flexibel te denken;
10. weten wanneer en hoe men van perspectief kan veranderen;
11. bereid zijn te leren van eigen mislukkingen en die van anderen;
12. uitzoeken hoe men effectief kan leren wat men niet weet;
13. beseffen dat zijn kennis onvolledig is en trachten deze in de mate van het mogelijke aan te vullen;
14. intellectuele tegenslagen verwelkomen als een manier om te groeien in zijn denken; en
15. bereid zijn om obstakels te overwinnen.

Waarom we intelligentie niet altijd gebruiken

Sternberg noemt de volgende redenen waarom mensen ervoor kunnen kiezen om hun intelligentie niet goed te gebruiken:

1. Intellectuele luiheid: het is makkelijk om anderen na te praten of een autoriteit te geloven dan zelf de mentale inspanning opbrengen om onze intelligentie in te zetten
2. Myside bias: alleen bronnen raadplegen waarmee we een ideologische affiniteit hebben.
3. Onveilige culturen: in autocratische samenlevingen als China, Rusland, Noord-Korea en Iran kan het gevaarlijk zijn om een intelligente houding ten toon te spreiden
4. Opvoeding: mensen krijgen soms met de paplepel ingegoten dat ze moeten geloven wat religieuze en ideologische leiders zeggen.
5. Conformiteitsdruk: het is gemakkelijker om mee te gegaan met de opvatting van de meerderheid dan om zelf na te denken.
6. Slechte bedoelingen: Intelligentie beschermt niet tegen slechtheid. Sommige dingen die dom lijken, kunnen in feite immoreel zijn.

Ogenschijnlijk intelligente mensen die dwaze dingen zeggen en doen

Een dame op leeftijd vroeg me laatst: “Hoe kan het dat die Thierry Baudet zulke rare dingen zegt? Het is toch een intelligente jongen?”

Sternbergs artikel biedt een goede verklaring voor het feit dat een ogenschijnlijk intelligente persoon dergelijke dwaze dingen zegt. Misschien is zijn intelligentie hoog maar schort er iets aan zijn houding van intelligentie (lees meer).

Betekenis voor de praktijk

Sternberg trekt enkele conclusies en doet enkele aanbevelingen:

• we moeten niet alleen intelligentie als vermogen ontwikkelen maar ook intelligentie als houding;
• we moeten ook de houdingscomponent van intelligentie meetbaar gaan maken (Sternberg en zijn collega’s zijn hier momenteel al mee bezig);
• we moeten de theorieën over intelligentie herzien en intelligentie als houding opnemen, niet alleen als vermogen of vaardigheid;
• we moeten zelf een intelligente houding aannemen.

Mijn reflecties

Ik denk dat Sternberg een waardevolle bijdrage heeft geschreven.

• Als we proberen te begrijpen wat het belang van de intelligente houding is, kunnen we de metafoor van een auto gebruiken. Soms doen we alsof het alleen om de kracht van de motor gaat (intelligentie). Maar dit is een misvatting. Als je auto een grote motor heeft maar je verwaarloost hem, slijt hij. Als je er niet mee rijdt, kom je nergens. Als je de verkeerde kant op rijdt, kom je niet op een goede bestemming. Als je auto een minder grote motor heeft, hoeft dit je niet te belemmeren om waar dan ook terecht te komen. Je kunt nog steeds overal komen waar je naar toe wilt. Dit vergt dat je de goede kant op rijdt, doorrijdt tot je er bent en goed voor je motor zorgt.
• Maar hoewel deze metafoor het belang van de intelligente houding onderstreept, is de metafoor eigenlijk te simpel. Want de metafoor suggereert een te statisch beeld van intelligentie (als de kracht van een motor). Menselijke intelligentie ontstaat namelijk meer organisch en is meer dynamisch dan een automotor. We kunnen intelligentie (als vermogen) ontwikkelen. Een stimulerende omgeving speelt hierbij een doorslaggevende rol (lees meer).