Dominant gedrag van leiders vermindert de hulpbereidheid van medewerkers

Leiderschap en hiërarchie zijn onvermijdelijk en noodzakelijk in elke organisatie van een redelijke omvang (lees meer). Een zekere dominantie in de houding van leiders kan bepaalde voordelen hebben. Maar toch is goed om terughoudend te zijn met dominant gedrag als leider. Dominant gedrag van leiders kan namelijk de hulpbereidheid van medewerkers ondermijnen. Dit komt naar voren in nieuw onderzoek van Kakkar & Sivanathan (2021).

Trainingen Progressiegericht Werken

Intercollegiale hulp is waardevol

Het is in het belang van organisaties, en daarmee van leiders, dat medewerkers elkaar helpen in het werk. Als medewerkers elkaar helpen heeft dit een positieve invloed op de effectiviteit van individuen, teams en organisaties. Daarnaast draagt het bij aan een prettig werkklimaat en werkplezier. Maar zou het zo kunnen zijn dat bepaald gedrag van leidinggevenden onbedoeld intercollegiale hulp ondermijnt?

Sociaal leren: observeren van anderen om te snappen hoe het werkt

Kakkar & Sivanathan onderzochten hoe het gedrag van leiders de hulpbereidheid van medewerkers kan beïnvloeden. Op grond van de sociaal-leren theorie van Albert Bandura redeneerden zij dat medewerkers proberen te begrijpen hoe het werkt en wat belangrijk is in de organisatie door te kijken het gedrag van individuen met een hoge status in de organisatie.

Ondermijnt dominant leiderschap de hulpbereidheid?

De auteurs vermoedden dat leiders met een dominante stijl van leidinggeven gezien worden als individuen die hun eigen belang prioriteren boven dat van anderen en van de groep. Hierdoor zouden ze een zero-sum mindset in medewerkers kunnen opwekken. Dit is een zienswijze dat je alleen vooruit kunt komen ten koste van anderen. Ze vermoedden verder dat deze zero-sum mindset zou leiden tot een lagere bereidheid om collega’s te helpen.

Met de dominante stijl doelen de auteurs op een assertieve, besluitvaardige, zelfverzekerde en krachtige manier van omgaan met anderen. Dominante leiders spreken vaak als eersten in de groep, trekken de aandacht naar zich toe en worden gezien als invloedrijk en zelfverzekerd. Door hun zelfverzekerde houding komen ze competent over, waardoor ze meer invloed op anderen hebben. In bepaalde gevallen kan hun intimiderende en zelfverzekerde manier leiden tot naleving op basis van een gevoel van psychologische dreiging.

Onderzoek

De onderzoekers testten hun hypotheses door verschillende operationalisaties van onze belangrijkste variabelen te gebruiken in acht onderzoeken in een gecombineerde steekproef van 147.780 observaties. Deze onderzoeken omvatten een groot archiefonderzoek, experimenten met zowel laboratorium- als onlinesteekproeven en een tijdlang veldonderzoek met medewerkers van 50 verschillende teams.

De onderzoekers ontdekten in hun onderzoeken dat dominantie inderdaad een zero-sum mindset van werknemers bevordert en hun helpend gedrag vermindert. De zero-sum-mindset medieerde het negatieve effect van dominantie op het helpende gedrag van werknemers.

Alternatief voor de dominante stijl

Dominantie heeft vermoedelijk niet alleen nadelen. In uitdagende situaties kan dominant gedrag van leiders misschien helpen om mensen te mobiliseren. Maar het lijkt toch verstandig als leiders zich bewust zijn van de invloed die hun dominante gedrag heeft op de manier van denken en doen van medewerkers. Leiders met een neiging tot dominant gedrag zouden er goed aan doen deze neiging in zekere mate in te dammen.

De zelfdeterminatietheorie biedt een interessant kader voor leiderschapseffectiviteit. In plaats van dwang en controle pleiten ZDT-onderzoekers op basis van vele onderzoeken voor het bieden van autonomie-ondersteuning (lees meer). De autonomie-ondersteunende leidinggevende biedt wel degelijk structuur (doelen formuleren, agenda bepalen, verwachtingen verhelderen, grenzen stellen, knopen doorhakken, corrigeren, etc.) maar doet die niet op grond van een dominante interpersoonlijke stijl maar via goed onderbouwde uitleg. Deze goede uitleg kan zowel motiverend werken als het gezag van de leider zelf ondersteunen (zie hier).

Wat vind je van dit artikel?
  • Interessant (5)
  • Bruikbaar (2)