Wij pleiten vaak voor het gebruik van een tentatieve toon en een tentatief taalgebruik. Vandaag ontving ik een e-mail waarin een cursist schreef hoe hij in zijn trainingen en coachingsgesprekken na onze training meer gebruik maakt van een tentatieve houding en hoe beter dit werkt dan de meer stellige aanpak die hij voorheen gebruikte. In dit artikel leg ik uit wat een tentatieve toon en een tentatief taalgebruik betekenen. Ook leg ik uit wanneer je ze kunt toepassen, waarom ze meestal goed werken en, ten slotte, waarom ze erg goed lijken te passen bij wijs handelen.

Lees verder »

Progressiegerichte professionals vatten in gesprekken regelmatig samen wat hun gesprekspartner heeft gezegd. De samenvatting wordt uitgesproken op wat wel een tentatieve toon wordt genoemd. Hiermee wordt bedoeld dat de toon niet stellig is maar dat er als het ware achter elke zin in de samenvatting een klein vraagtekentje doorklinkt. Dit maakt het gemakkelijk voor de gesprekspartner om zich vrij te voelen om eventuele correcties te plegen op de samenvatting.

Lees verder »

Ouders, docenten en leidinggevenden spelen een belangrijke rol voor respectievelijk kinderen, leerlingen en medewerkers. Niet alleen hebben ze een begeleidende, helpende rol maar ook een sturende rol. Ze hebben aandacht en begrip, ze helpen en ondersteunen, ze geven een goed voorbeeld en ze maken verwachtingen en grenzen duidelijk. Als ze hun rol goed invullen dan functioneren en ontwikkelen de individuen met wie ze werken zich goed en voelen zij zich ook goed. Het is niet alleen zo dat ze kunnen doen wat ze interessant en belangrijk vinden; ook gedragen zij zich op een aangepaste manier en leveren zij een nuttige bijdrage. Bij het goed invullen van dit soort rollen (die van ouder, docent en leidinggevende) komt aardig wat psychologie kijken. Dit is vooral het geval wanneer de dingen niet lopen zoals het de bedoeling is. Denk bijvoorbeeld aan een kind dat zijn best niet lijkt te doen op school of dat vervelend en onaangepast gedrag vertoont. Of denk aan een medewerker die vaak steeds maar loopt te klagen en niet echt zijn schouders onder zijn werk lijkt te zetten. In zulke situaties hebben we vaak de neiging om de druk wat op hen op te voeren. 

Lees verder »

Ik kwam een mooi voorbeeld tegen van het activeren van een leerling op een progressiegerichte manier. 

Tineke geeft les aan middelbare scholieren op een internaat. Tijdens de periode waarin deze leerlingen op het internaat zitten werken zij een flink deel van de tijd zelfstandig aan hun vakken. Daar waar zij hulp en uitleg nodig hebben krijgen zij deze van Tineke en haar collega’s. Regelmatig worden er uiteraard ook toetsen afgenomen. Tineke maakt regelmatig gebruik van progressiegerichte technieken zoals groeimindset-interventies en autonomie-ondersteuning. Dagelijks maakt zij beknopte observatie-/reflectieverslagen -zowel voor zichzelf als voor de overdracht naar haar collega’s- waarin ze notities maakt van wat er die dag is gebeurd. Een van die recente notities heb ik gelezen en onthouden. Hij ging ongeveer als volgt: 

Lees verder »

De Canadese onderzoekers Marlee Mercer en Duygu Biricik Gulseren onderzochten de potentieel schadelijke gevolgen van negatieve feedback gericht op bachelorstudenten (Mercer & Gulseren, 2023). Prestatiefeedback is essentieel in het hoger onderwijs, met name om studenten te ondersteunen in hun leerproces. Ook het geven van negatieve feedback kan nodig en nuttig zijn. Negatieve feedback kan echter onbedoeld schadelijk zijn, zeker wanneer het algemener is dan constructieve kritiek en het zich niet richt op specifieke gedragingen.

Lees verder »

Ik hoorde over een situatie op een ROC. Leila, een docent, die tevens mentor is, hoorde vlak voor het einde van de les één van de studenten, Samir, tegen een medestudent zeggen: “Ik ga niet naar de mentorles. Daar heb ik echt geen zin in. Ik kan m’n tijd echt wel beter gebruiken”. De bel gaat voor het einde van de les en Leila vraagt Samir even te blijven. Als alle studenten het lokaal hebben verlaten richt ze het woord tot Samir.

Lees verder »

Soms kunnen tamelijk eenvoudige reacties in ingewikkelde gesprekssituaties verrassend effectief zijn.

Bijna 20 jaar geleden was ik eens betrokken bij een groot project bij middelgrote organisatie. Het project behelsde de invoering van de een nieuwe werkwijze die organisatiebreed ingevoerd zou gaan worden. Er was een avond georganiseerd waarbij het hele management van de organisatie bij elkaar was gebracht. Na een korte aftrap, waarbij de directeur kort iets vertelde over doelstellingen van het project, werd vervolgens aan tafeltje gesproken over het project. Ieder kreeg gelegenheid zijn of haar ideeën naar voren te brengen. Bij ieder tafeltje zat een procesbegeleider en ik was daar één van.Lees verder »

Voor het scheppen van een motiverende context op het werk of in de klas is het niet alleen belangrijk dat je bepaalde dingen wel doet (zoals het bieden van keuzes). Het is ook belangrijk dat je bepaalde dingen achterwege laat. Een nieuw onderzoeksartikel van Weinstein, Vansteenkiste & Paulmann (2020) belicht één van deze dingen die je beter achterwege kunt laten als je wilt dat mensen gemotiveerd raken: dwingend praten.

Lees verder »

In progressiegerichte gesprekken zul je je gesprekspartner niet vaak onderbreken. Soms doe je dat echter wel en heel doelbewust. Hier beschrijf ik wanneer en hoe je dat doet. 

Progressiegerichte coaches en leidinggevende onderbreken hun gesprekspartners in de regel niet tijdens gesprekken. Ze stellen vragen, luisteren aandachtig, bieden veel ruimte en sluiten goed aan op wat de ander heeft gezegd. Hierdoor ervaren hun gesprekspartners dat hun perspectief serieus genomen wordt en krijgen zij de gelegenheid om goed na te denken en door te praten. Deze ruimte helpt hen om rustig na te denken en tot goede ideeën te komen. 

Lees verder »

Een artikel van Don Moore & Max Bazerman (2022) behandelt overmoed bij leiders. Een zelfverzekerde houding is belangrijk voor leiders maar zelfverzekerdheid kan bij leiders ook finaal uit de bocht vliegen met desastreuze gevolgen. Hieronder beschrijf ik waar het artikel over gaat en voeg ik enkele eigen commentaren en voorbeelden toe.

Lees verder »

Op  Annie Murphy Pauls voorspelbaar interessante blog The Brillant Blog staan twee nieuwe artikelen over interesse; over wat het is, hoe het zich ontwikkelt en waar het toe leidt (hier en hier). Ik probeer hieronder samen te vatten (en hier en daar te parafraseren) wat ze zegt en raad je aan haar blog te bezoeken als je er meer over wilt weten.

Annie schrijft over de opkomende wetenschap van interesse die laat zien dat wanneer we geïnteresseerd zijn we informatie beter en dieper verwerken, we harder werken en langer volhouden. En wanneer vinden we dingen eigenlijk interessant? Het blijkt zo te zijn dat dingen, om interessant te kunnen zijn, nieuw, complex en begrijpelijk moeten zijn. Wanneer we eenmaal geïnteresseerd zijn in iets kan onze interesse autonoom verder groeien en ontwikkelen. Dit komt doordat, wanneer we een onderwerp interessant vinden, we vaak nieuwe informatie tegenkomen die in zekere mate op gespannen voet staat met wat we al over het onderwerp wisten. Omdat we dit conflict tussen wat we al wisten en deze nieuwe informatie willen oplossen, is onze interesse verlengd.

Lees verder »

De rol van psychologische behoeftebevrediging en de gevolgen voor de werkprestatie
Ilona van Beek, Ilse Kranenburg, Gaby Reijseger, Toon Taris & Wilmar Schaufeli*

Op basis van Deci en Ryan’s Zelf-Determinatie Theorie zijn in het huidige onderzoek de mogelijke antecedenten van bevlogenheid en werkverslaving onderzocht. Daarnaast zijn van deze twee typen hard werken de relaties met diverse indicatoren van werkprestatie onderzocht (in-rol en extra-rol gedrag, contraproductief gedrag en verloopintentie). In totaal hebben 275 Nederlandse zorgmedewerkers een online vragenlijst ingevuld. Analyse van een lineair structuurmodel toonde aan dat bevrediging van de behoeften aan autonomie en relationele verbondenheid gepaard gaat met bevlogenheid, en dat het uitblijven van bevrediging van de behoeften aan autonomie en competentie gepaard gaat met werkverslaving. Bovendien hangen de twee typen hard werken positief samen met extra-rol gedrag en hangt bevlogenheid negatief samen met verloopintentie. Verder lieten de analyses zien dat bevrediging van de psychologische basisbehoeften gepaard gaat met verschillende aspecten van werkprestatie. Het huidige onderzoek biedt handvatten voor de praktijk om bevlogenheid te stimuleren en werkverslaving tegen te gaan en om prestaties te optimaliseren.

Zie hier voor deel 1.

Maarten werkt iets langer dan een jaar in een team van ongeveer 10 mensen in een zorgorganisatie. Zijn leidinggevende is Vera. Dit is zijn tweede baan nadat hij zijn opleiding heeft afgerond. Het werk is hem wel goed bevallen. Hij voelt een soort kameraadschappelijkheid met zijn collega’s. Het werken met de patiënten geeft hem over het algemeen veel voldoening. De laatste paar maanden heeft hij het helaas steeds minder naar zijn zin. Dit heeft vooral te maken met zijn relatie met Vera.

Lees verder »

Progressiegericht sturen is een techniek die vooral van toepassing is voor leidinggevenden, docenten, ouders en opdrachtgevers. Bij sturen gaat om intrinsieke oplossingen en om extrinsieke doelen. Met andere woorden: het gaat om situaties waarin de leidinggevende de medewerker activeert om zelf oplossingen te vinden voor een extern doel waar deze aan moet voldoen.

Sturen vervult twee soorten functies: (1) verwachtingen duidelijk maken en (2) grenzen stellen. Het duidelijk maken van verwachtingen is een belangrijk onderdeel van leidinggeven, opvoeden en lesgeven. Iedereen die deel uitmaakt van een sociaal systeem (een maatschappij, een organisatie, een school, een gezin) moet aan bepaalde eisen voldoen om goed te functioneren en een bijdrage te leveren. Als burger in een maatschappij moeten we bijvoorbeeld belasting betalen. Het kan zijn dat we het niet leuk vinden, maar, leuk of niet, we moeten er aan voldoen.

Lees verder »

Veel leraren hebben de neiging om te denken dat het stellen van grenzen hetzelfde is als het inperken van de autonomie van de leerling. Als een leerling grensoverschrijdend gedrag vertoont (zoals het slaan van een ander kind) denken ze dat zogenaamd controlerend gedrag de enige effectieve optie is. Met controlerend gedrag bedoelen we hier dominant en eisend gedrag. Je kunt bijvoorbeeld denken aan een autoritaire toon aanslaan, dreigen, eisen dat de leerling zijn mond dicht houdt en precies zeggen wat de leerling moet doen. Maar onderzoek binnen de zelfdeterminatietheorie heeft laten zien dat grenzen stellen en structuur aanbieden kan op een manier die niet autonomie-ondermijnend is (lees meer). Het bieden van structuur terwijl je de autonomie van de leerlingen blijft ondersteunen werkt het beste. Maar, zo vragen veel leraren zich af, kan dat wel bij zulk grensoverschrijdend gedrag van leerlingen? Avi Assor en zijn collega’s onderzochten dit in een 22 maanden durend project.

Lees verder »