Polarisatie tussen groepen is een groot en actueel probleem. Je kunt hierbij denken aan de polarisatie tussen groepen in spraakmakende internationale conflicten, zoals het onlangs weer heftig opgelaaide Israëlisch-Palestijns conflict. Maar je kunt ook denken aan conflicten tussen groepen binnen maatschappijen. Dit soort tegenstellingen kan te maken hebben met religieuze, politieke of ideologische denkbeelden, met economische factoren en met etnische afkomst of een combinatie van deze dingen. Welke rol kan het cultiveren van wijsheid spelen bij de oplossing van dit soort conflicten?
Eerder onderzoek: mindset kan helpen bij groepsconflicten
Vooropgesteld, de oplossing van problemen die voort kunnen komen uit dit soort spanningen tussen groepen, zal niet alleen vanuit de psychologie komen. Maar de psychologie kan misschien wel een bijdrage leveren aan de oplossing. Hier kun je bijvoorbeeld lezen over onderzoeken naar het positieve effect van het beïnvloeden van de mindset van mensen. Door het besef te versterken bij mensen dat groepen kunnen veranderen, werd in deze onderzoeken een positievere houding ten aanzien van leden van de andere groep bewerkstelligd en een grotere compromisbereidheid.
Nieuw onderzoek: kan wijsheid helpen?
Een nieuw onderzoek van Brienza et al. (2021) biedt een ander interessant aanknopingspunt. De onderzoekers verwachten dat wijs redeneren zou helpen bij het oplossen van conflicten tussen groepen. Wijs redeneren operationaliseerden de onderzoekers als bestaand uit de volgende componenten (en mate die via de SWIS-schaal)
- Epistemische nederigheid: herkennen van en accommoderen voor onzekerheid en de grenzen van de eigen kennis
- Contextualisme: kijken naar het grotere geheel en verandering in situaties
- Perspectivisme: proberen situaties vanuit meerdere hoeken te begrijpen
- Dialectiek: bijv. integratie van verschillende belangen
(Lees hier meer over de achtergronden van de betekenis van wijsheid)
Onderzoek
Voor 5 correlationele studies rekruteerden de onderzoekers respondenten die zich zelf identificeerden als behorende tot een groep die betrokken was bij een intergroepconflict. Ze onderzochten de relaties tussen de mate van wijs redeneren en intergroeps-positiviteit en attitudepolarisatie. De onderzoeken richtten zich op uiteenlopende voorbeelden van intergroep-conflicten.
Daarnaast deden zij twee experimentele studies waarin ze de effecten testten van een korte online wijs-redenerende denkoefening op positiviteit en polarisatie tussen groepen, en welwillend gedrag jegens mensen van de andere groep.
Resultaat: wijs redeneren helpt tegenstellingen te overbruggen
Als resultaat van de correlationele studies vonden de onderzoekers dat wijs redeneren consistent samenhing met meer positiviteit ten opzichte van leden van de andere groep en met minder polarisatie van attitudes tussen verschillende groepen en conflicten. De experimentele studies leverden voorzichtig eerste bewijs op voor het nut van het oefenen van wijs redeneren om spanningen tussen groepen te verminderen.
► In een studie van Sgambati en Ayduk (2023) wordt onderzocht hoe intellectuele nederigheid invloed heeft op politieke polarisatie en of politieke heterofilie (het aangaan van relaties en communiceren met leden van politieke outgroups) hierin een bemiddelende rol speelt. In deze studie, die begon één dag voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2020 en eindigde in juli 2021, werden gegevens verzameld in vijf beoordelingen over een periode van acht maanden (N = 387 bij aanvang, N = 181 aan het eind).
De resultaten toonden aan dat intellectuele nederigheid geassocieerd was met (1) minder affectieve en attitudinale polarisatie (hoewel dit effect in sommige gevallen alleen aanwezig was onder conservatieven) en (2) meer politieke heterofilie. Zowel dwarsdoorsnede- als prospectieve mediatieanalyses suggereerden dat intellectuele nederigheid mogelijk via politieke heterofilie invloed heeft op het verminderen van attitudinale polarisatie.
De bevindingen ondersteunen het idee dat intellectuele nederigheid kan fungeren als buffer tegen politieke polarisatie en geven voorlopig bewijs voor politieke heterofilie als één van de werkingsmechanismen. Deze inzichten kunnen bijdragen aan het vinden van manieren om polarisatie te verminderen en het bevorderen van sociale harmonie.
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/pops.12890
Open link
► Dit onderzoek van Yang et al. (2024), nog niet peer-reviewed, richt zich op het verbeteren van intergroepsrelaties door middel van ‘wijs redeneren’ (een vorm van psychologische wijsheid die helpt bij het vormen van positieve attitudes en interacties tijdens intergroepsconflicten). De onderzoekers benadrukken hoe intergroepsconflicten negativiteit tegenover tegenovergestelde groepen veroorzaken en sociale scheidingen aanwakkeren. In reactie hierop onderzoeken ze effectieve strategieën om conflicten te de-escaleren en de relaties tussen verschillende groepen te verbeteren. De rol van ‘wijs redeneren’ in dit proces wordt onderzocht door recent onderzoek en empirische bewijzen te synthetiseren. Deze bewijzen suggereren dat ‘wijze redenering’ intergroepsrelaties verbetert door samenwerking te bevorderen, affectieve polarisatie te verminderen en respectvolle discours te stimuleren.
Verder wordt de potentie van ‘wijs redeneren’ onderzocht om de onderliggende psychologische mechanismen te begrijpen. Op basis van het verzamelde bewijs eindigen de auteurs met praktische aanbevelingen voor het effectiever verbeteren van intergroepsrelaties. Dit omvat het verhogen van samenwerking en solidariteit tussen groepen. Tot slot moedigen de auteurs toekomstig onderzoek en interventies aan om deze beloftevolle wegen verder te onderzoeken. Het onderzoek biedt een tijdige, relevante en praktische evaluatie van ‘wijze redenering’ als middel om intergroepsconflicten aan te pakken en sociale samenhang te bevorderen.