Neuroplasticiteit is de eigenschap van de hersenen om zich levenslang te blijven ontwikkelen. De laatste jaren komt er vanuit de wetenschap steeds meer informatie over hoe groot dit vermogen van de hersenen is om zich te ontwikkelen. In dit artikel leg ik kort uit wat neuroplasticiteit is, in dit artikel schrijf ik over hoe neuroplasticiteit een grote rol kan spelen in het genezen van ziektes en in dit artikel belicht ik sceptische visies op neuroplasticiteit. Sinds ik een jaar of 10 geleden begon te lezen over neuroplasticiteit begon ik mij af te vragen hoe ver de mogelijkheden van hersentraining gaan. Een van de vragen die mij in het bijzonder interesseerde was de vraag in hoeverre leeftijdsgerelateerde problemen kunnen worden vertraagd of voorkomen.
| Trainingen Progressiegericht Werken |
Ouderdomsverziendheid
Een onderwerp waar ik in het bijzonder nieuwsgierig naar was, is ouderdomsverziendheid, de oogafwijking die ertoe leidt dat men dichterbij slechter kan zien. Het schijnt dat deze afwijking, waarvoor de medische term strong>presbyopie is, vaak begint op te treden vanaf ca. 40 jaar en dat vrijwel iedereen boven de 50 er dusdanig mee te maken heeft dat een leesbril nodig is om een tekst te kunnen lezen. Aan ouderdomsgerelateerde verziendheid liggen mogelijk meerdere oorzaken ten grondslag, zoals: (1) het afnemen van de elasticiteit van de ooglens en 2) veranderingen in de bolling van de ooglens door het afnemen van de kracht van de kringspier om de ooglens.
Heeft de leesbril ook een averechts effect?
De reden voor mijn nieuwsgierigheid kwam onder andere voort uit het feit dat ik zelf geen leesbril nodig heb (ik ben 53 jaar). Ik weet niet zeker waarom dit zo is maar mogelijk heeft het te maken met het feit dat ik ooit in een boek een oefeningetje tegenkwam dat ik af en toe heb gedaan ter versterking van mijn oogspieren. Sinds ik gelezen heb over neuroplasticiteit weet ik dat externe hulpmiddelen zoals medicijnen of een bril medische problemen soms kunnen oplossen terwijl ze tegelijk de oorzaak van het probleem kunnen versterken. Bij een leesbril zou dit, zo redeneerde ik als leek, het geval kunnen zijn. Door de bril neem je de noodzaak weg voor de oogspier om zich te spannen waardoor deze verder verzwakt. Hierdoor ben je tijdens het lezen van een tekst geholpen maar ontlast je je oogspieren en heb je na verloop van tijd een steeds sterkere bril nodig.
Onderzoek: ouderdomsverziendheid weggeoefend
Zo ver gingen mijn vragen en speculaties en ik was tot nu toe nog geen onderzoek tegengekomen dat nader licht wierp op de vraag of ouderdomsverziendheid kan worden voorkomen of uitgesteld. Nu ben ik een dergelijk onderzoek wel tegengekomen (ik kwam dit onderzoek tegen in een boek van Anders Ericsson dat binnenkort verschijnt en waarvan ik een proefexemplaar kreeg toegestuurd). Polat et al. (2012) toonden aan dat zij de visuele prestaties van mensen met presbyopie konden verbeteren. Na alles wat ik gelezen heb over neuroplasticiteit verrast mij dit niet zo. Wat me wel verrast is dat zij dit resultaat hebben bereikt zonder de optische kenmerken van het oog te veranderen. In plaats daarvan lieten zij proefpersonen herhaaldelijk een zeer belastende visuele taak uitvoeren waarbij zij een kleine afbeelding moesten proberen te onderscheiden die was weergegeven tegen een achtergrond waarmee deze afbeelding erg weinig contrasteerde.
Niet het oog werd getraind maar de hersenen
Het was met andere woorden een oefening in het onderscheiden van contrasten die veel concentratie en inspanning vergde. De proefpersonen deden deze oefening ongeveer 3 keer per week gedurende 3 maanden. Gemiddeld leerden zij om letters te onderscheiden die 60% procent kleiner waren dan de letters die zij voor het onderzoek hadden kunnen onderscheiden. De visuele informatie die doorgegeven werd via het oog was niet gewijzigd. Wat wel veranderd was, was het vermogen van de visuele schors in het brein om meer met deze informatie te doen. In feite kon het brein deze informatie die voorheen vaag voor hen was, beter ‘ontvagen’.
Lees meer: Training the brain to overcome the effect of aging on the human eye
Interessant Coert,
ook ik heb vroeger mijn ogen getraind en ondanks een cylindrische afwijking heb ik lang zonder leesbril gekund. Mijn oefeningen waren gebaseerd op de theorie van ene DR. Bates of Baites (ik kan geen litteratuur meer vinden over hem), die het oogvocht als een levende cel beschouwde (inmiddels een verworpen theorie). De oefeningen bestonden vooral uit het zacht masseren van de ooglenzen. Ik vermoed dat dat mijn lenzen langer soepel gehouden heeft. Evenals de door jou genoemde oefening van de kringspiertjes is dit natuurlijk geen neuroplastische oefening. Dat nu door gewoon oefenen van de visuele schors vooruitgang mogelijk blijkt vind ik verheugend!
Frits, ga eens kijken op http://vrolijkweerzien.nl/oefeningen/palmeren.php
Bedankt Frits en Jean.
Hoi Coert, ik ben nu 57 en heb pas sinds ruim een jaar overdag echt een (niet sterke) leesbril nodig en nog steeds kan ik heel veel zonder bril lezen. Jaren geleden las ik in Ode/The Optimist over de invloed van voeding op de gezondheid van onze ogen. Het aangeraden dieet volgde ik toevallig in grote lijnen om van een allergie af te komen. Mijn jongere zussen hadden alle drie jaren eerder dan ik een leesbril nodig. Wie weet heeft het hier ook mee te maken! http://www.ahealthylife.nl/voedingstips-voor-gezondere-ogen/
Kan ik me goed voorstellen. In dit onderzoek heeft men 1 manier gedemonstreerd waarop ouderdomsverziendheid kan worden vertraagd of verminderd. Ik kan me inderdaad voorstellen dat er mee manieren zijn om dit te bereiken. We kunnen nu dus al 4 opties op een rijtje zetten: (1) trainen van je hersenen (zoals in het onderzoek), (2) trainen van je oogspieren (zoals ik gelezen had in het boek), (3) de Bates methode (die Frits en Jean noemen in hun reactie en (4) gezond eten (zoals jij in je reactie noemt). Alleen van optie 1 ken ik zelf de empirische onderbouwing; mogelijk is die er ook voor 2,3 en 4.
geweldig artikel!
het slechter worden van je ogen schijn je om te kunnen draaien en was al op zoek naar oefeningen daarvoor.
iets anders waar ze meer en meer achter komen is dat het in ons collectieven bewustzijn zit dat je aftakelt naarmate je ouder worden maar en als je dat niet langer gelooft `oftewel iets anders voor in de plaats zet) dat je (in dit geval je ogen) wel goed kan blijven zien.
brandon bays heeft in haar boek the journey ook beschreven hoe zij toen haar ogen minder werden dit proces heeft kunnen omdraaien door naar de werkelijke oorzaak ervan te gaan.
zeer interessante materie!
gr. dolores
bedankt Dolores
Toevallig las ik gister in de nieuwste Optimist een verslag van iemand die oefent met de Bates-methode.Zij merkt langzame progressie en heeft sindsdien minder sterke lenzen aangemeten gekregen.
klinkt goed
En wat is nu je oefeningetje wat jij zelf hebt gedaan Coert?