Is het mogelijk om ouderdomsverziendheid tegen te gaan?

Neuroplasticiteit is de eigenschap van de hersenen om zich levenslang te blijven ontwikkelen. De laatste jaren komt er vanuit de wetenschap steeds meer informatie over hoe groot dit vermogen van de hersenen is om zich te ontwikkelen. In dit artikel leg ik kort uit wat neuroplasticiteit is, in dit artikel schrijf ik over hoe neuroplasticiteit een grote rol kan spelen in het genezen van ziektes en in dit artikel belicht ik sceptische visies op neuroplasticiteit. Sinds ik een jaar of 10 geleden begon te lezen over neuroplasticiteit begon ik mij af te vragen hoe ver de mogelijkheden van hersentraining gaan. Een van de vragen die mij in het bijzonder interesseerde was de vraag in hoeverre leeftijdsgerelateerde problemen kunnen worden vertraagd of voorkomen.

 Trainingen Progressiegericht Werken 

Ouderdomsverziendheid

Een onderwerp waar ik in het bijzonder nieuwsgierig naar was, is ouderdomsverziendheid, de oogafwijking die ertoe leidt dat men dichterbij slechter kan zien. Het schijnt dat deze afwijking, waarvoor de medische term strong>presbyopie is, vaak begint op te treden vanaf ca. 40 jaar en dat vrijwel iedereen boven de 50 er dusdanig mee te maken heeft dat een leesbril nodig is om een tekst te kunnen lezen. Aan ouderdomsgerelateerde verziendheid liggen mogelijk meerdere oorzaken ten grondslag, zoals: (1) het afnemen van de elasticiteit van de ooglens en 2) veranderingen in de bolling van de ooglens door het afnemen van de kracht van de kringspier om de ooglens.

Heeft de leesbril ook een averechts effect?

De reden voor mijn nieuwsgierigheid kwam onder andere voort uit het feit dat ik zelf geen leesbril nodig heb (ik ben 53 jaar). Ik weet niet zeker waarom dit zo is maar mogelijk heeft het te maken met het feit dat ik ooit in een boek een oefeningetje tegenkwam dat ik af en toe heb gedaan ter versterking van mijn oogspieren. Sinds ik gelezen heb over neuroplasticiteit weet ik dat externe hulpmiddelen zoals medicijnen of een bril medische problemen soms kunnen oplossen terwijl ze tegelijk de oorzaak van het probleem kunnen versterken. Bij een leesbril zou dit, zo redeneerde ik als leek, het geval kunnen zijn. Door de bril neem je de noodzaak weg voor de oogspier om zich te spannen waardoor deze verder verzwakt. Hierdoor ben je tijdens het lezen van een tekst geholpen maar ontlast je je oogspieren en heb je na verloop van tijd een steeds sterkere bril nodig.

Onderzoek: ouderdomsverziendheid weggeoefend

Zo ver gingen mijn vragen en speculaties en ik was tot nu toe nog geen onderzoek tegengekomen dat nader licht wierp op de vraag of ouderdomsverziendheid kan worden voorkomen of uitgesteld. Nu ben ik een dergelijk onderzoek wel tegengekomen (ik kwam dit onderzoek tegen in een boek van Anders Ericsson dat binnenkort verschijnt en waarvan ik een proefexemplaar kreeg toegestuurd). Polat et al. (2012) toonden aan dat zij de visuele prestaties van mensen met presbyopie konden verbeteren. Na alles wat ik gelezen heb over neuroplasticiteit verrast mij dit niet zo. Wat me wel verrast is dat zij dit resultaat hebben bereikt zonder de optische kenmerken van het oog te veranderen. In plaats daarvan lieten zij proefpersonen herhaaldelijk een zeer belastende visuele taak uitvoeren waarbij zij een kleine afbeelding moesten proberen te onderscheiden die was weergegeven tegen een achtergrond waarmee deze afbeelding erg weinig contrasteerde.

Niet het oog werd getraind maar de hersenen

Het was met andere woorden een oefening in het onderscheiden van contrasten die veel concentratie en inspanning vergde. De proefpersonen deden deze oefening ongeveer 3 keer per week gedurende 3 maanden. Gemiddeld leerden zij om letters te onderscheiden die 60% procent kleiner waren dan de letters die zij voor het onderzoek hadden kunnen onderscheiden. De visuele informatie die doorgegeven werd via het oog was niet gewijzigd. Wat wel veranderd was, was het vermogen van de visuele schors in het brein om meer met deze informatie te doen. In feite kon het brein deze informatie die voorheen vaag voor hen was, beter ‘ontvagen’.

Lees meer: Training the brain to overcome the effect of aging on the human eye

Wat vind je van dit artikel?
  • Interessant (3)
  • Bruikbaar (3)