Is de wereld minder democratisch aan het worden?
De laatste jaren is er veel gesproken over een toenemende druk, in vele landen, op de democratie. In de Verenigde Staten, een bakermat van de democratie, is al vele jaren een afbrokkeling van de democratie aan de gang, een proces dat alleen maar erger is geworden onder het presidentschap van Donald Trump. In veel andere landen is er ook sprake van de opkomst van populistische politici met autocratische neigingen. Een voorbeeld in ons land is Thierry Baudet en zijn collega’s van FVD.
Is het waar dat democratieën onder druk staan? Is het echt zo dat de wereld minder democratisch aan het worden is? Een artikel van Bastian Herre (2022) zet de cijfers op een rijtje.
| Trainingen Progressiegericht Werken |
Het wat en waartoe van democratie
Voordat we kijken naar het antwoord op de vraag, staan we kort stil bij wat democratie is en waarom democratie belangrijk is. In een democratie kunnen burgers hun politieke voorkeuren uiten en hun bestuurders kiezen. In een stabiele democratie is sprake van regels en instituties die de macht van bestuurders begrenzen.
De afgelopen 200 jaar is het aantal democratieën in de wereld gestaag gegroeid. Dit is een goede zaak want burgers in democratieën zijn over het algemeen welvarender, gezonder, tevredener met hun leven en beter opgeleid (lees meer) dan burgers in niet-democratieën. Ook zijn democratische landen minder vaak in oorlogen verwikkeld.
Is de wereld minder democratisch aan het worden?
Bastian Herre (2022) beantwoordt de vraag of democratie afneemt met een volmondig ja. Hij stelt op grond van zijn onderzoek de volgende dingen vast over de trend in de laatste jaren:
- Het aantal democratieën is afgenomen (zie grafiek)
- Minder mensen leven in democratieën (zie grafiek)
- Landen en burgers hebben minder democratische rechten (zie grafiek)
- Meer landen zijn aan het autocratiseren (zie grafiek) en meer mensen leven in deze landen (zie grafiek)
- De afname in democratie is substantieel maar beperkt en de mate hangt af van de manier van meten
Herre legt uit dat de wereld eerder dergelijke periodes van terugvallen in democratie gehad heeft (in de jaren ’30 en ’60/’70) en te boven is gekomen.
Conclusie
Er is werk aan de winkel. Niet alleen moeten we de schouders zetten onder het redden van de democratie, we moeten ons inspannen om het democratisch gehalte te verhogen (lees ook dit en dit).
3 Comments
19 sep 2022: Expert warns of “violent threat” to U.S. democracy
Positieve ontwikkeling: Bolsonaro verliest presidentsverkiezingen:
https://www.ad.nl/buitenland/bolsonaro-spreekt-twee-dagen-na-verkiezingsnederlaag-voor-het-eerst-ik-volg-de-grondwet~a2ea4916/
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/ejsp.2939
► Wetenschappers en beleidsmakers maken zich steeds meer zorgen over de schadelijke effecten van complottheorieën. Toch blijft het onduidelijk of complottheorieën daadwerkelijk een bedreiging vormen voor de democratie doordat ze mensen minder steun geven aan democratisch bestuur. Drie studies suggereren dat complottheorieën kunnen aanzetten tot steun voor autocratische regimes. In een eerste nationaal representatieve steekproef (Griekenland, N = 492) werd een verband vastgesteld tussen samenzweringsovertuigingen en afwijzing van de democratie en de politieke status quo. Studie 2 breidde deze bevindingen uit (Griekenland, N = 264) door aan te tonen dat samenzweringsovertuigingen positief samenhangen met steun voor autocratie, terwijl gevoelens van politieke machteloosheid (maar niet cynisme) deze relatie gedeeltelijk mediëren. Studie 3 (VS, N = 300, vooraf geregistreerd) testte rechtstreeks of percepties van samenzweringen de steun voor autocratisch bestuur vergroten. Uit de resultaten bleek dat de waargenomen aanwezigheid van samenzweringen de steun voor autocratie deed toenemen, deels als gevolg van gevoelens van politieke machteloosheid. Deze studies zijn de eerste die empirisch vaststellen dat samenzweringstheorieën de steun voor autocratie kunnen vergroten.