Gerard Saucier van de universiteit van Oregon heeft veel onderzoek gedaan naar wat in zijn publicaties wordt genoemd belief-systems van mensen. Het begrip belief systems laat zich wat lastig vertalen in het Nederlands. Een belief kun je zien als een denkbeeld, overtuiging of geloofsopvatting. Een belief system is dus een systeem van denkbeelden. Belief systems van mensen zijn belangrijk omdat ze richting geven aan het gedrag van mensen en daarmee de ontwikkeling van die mensen en aan de omstandigheden waarin zij zich verder zullen bevinden. Saucier heeft met zijn onderzoek overzicht geschapen in wat voor soorten belief systems er zijn.
Factoranalyse
Dit heeft hij gedaan via de statistische techniek factoranalyse. Via factoranalyse kun je een groot aantal variabelen terugbrengen tot een overzichtelijk aantal variabelen (factoren) (lees meer). Saucier kwam erachter dat de mate waarin mensen verschillen in hun beliefs goed kan worden beschreven aan de hand van de volgende vijf dimensies (Saucier, 2013; zie ook New Scientist, sep 2015):
Vijf dimensies van overtuigingen
- Traditionele gelovigheid: de mate waarin iemand gelooft in grote theologische systemen als het christendom en de islam.
- Subjectieve spiritualiteit: de mate waarin iemand gelooft in niet-materiële verschijnselen als geesten, astrologie en het paranormale.
- Ongebreideld eigenbelang: geloven dat hedonisme een bron is van waarde en goedheid in het leven.
- Gemeenschappelijk rationalisme: geloven in het belang van gemeenschappelijke instituties en de werking van rede.
- Afkeer van ongelijkheid: de mate waarin iemand maatschappelijke ongelijkheid afwijst.
Uitgebreidere beschrijvingen
Hieronder kun je uitgebreidere beschrijvingen zien van wat er onder de betreffende dimensies valt. Belangrijk om op te merken is dat het bestaan van deze dimensies niets zegt over veranderbaarheid van denkbeelden/overtuigingen.
| Categorie | Geloof | Beschrijving |
|---|---|---|
|
Traditioneel georiënteerde religiositeit |
Nihilisme/Animalisme (omgekeerd) | De mens heeft een spirituele in plaats van een dierlijke natuur. |
| Spiritualisme | Er zijn spirituele, bovennatuurlijke principes die verder gaan dan natuurlijke, materiële oorzaken en wetten. | |
| Theïsme | Ik geloof in een persoonlijke God als schepper en heerser van de wereld. | |
| Goed-Kwaad Dualisme | Er is een strijd in het universum tussen de krachten van goed en kwaad. | |
| Messianisme | Ik geloof in een messias. | |
| Metallisme | Ik ben voorstander van de monetaire goudstandaard. | |
| Sacramentalisme | Sacramentele objecten en rituele handelingen zijn belangrijk. | |
| Rechtsisme | Ik geloof in en steun de principes van het politieke recht. | |
| Religieus/Institutionalisme | Ik houd mij aan een georganiseerde religie. | |
| Theocratisme | Religie zou de belangrijkste rol moeten spelen in burgerlijke zaken. | |
| Creationisme | Het verslag van de schepping van het universum aan het begin van de Bijbel is letterlijk waar. | |
| Pronatalisme | Kinderen krijgen moet worden aangemoedigd. | |
| Triumfalisme (Anti-Relativisme) | Morele wetten zijn vast, absoluut en overal hetzelfde. | |
| Determinisme | Alle gebeurtenissen zijn voorbestemd. | |
| Puritanisme | Ik houd mij strikt en letterlijk aan een religieuze en morele code. | |
| Primitief Antiliberalisme | De dingen die we krijgen van de beschaving zijn slecht. | |
|
Subjectieve spiritualiteit |
Intuïtionisme | Verlichting kan worden bereikt door meditatie, zelfbeschouwing en intuïtie. |
| Neoplatonisme | Een individuele ziel kan mystiek verenigd worden met de enige bron waaruit al het bestaan voortkomt. | |
| Pantheïsme | Het universum als geheel wordt beschouwd als God. | |
| Antroposychisme | Natuurlijke objecten (en zelfs de natuur zelf) hebben een bewust leven. | |
| Bergsonisme/Reïncarnatie | Alle levende vormen ontstaan uit een blijvende natuurlijke kracht, een vitale levenskracht. | |
| Totemisme/Fetisjisme | Ik geloof dat bepaalde objecten magische of spirituele krachten hebben. | |
| Spiritisme | De doden communiceren direct met de levenden. | |
| Illusionisme | De materiële wereld is een illusie gecreëerd door de zintuigen. | |
| Polytheïsme | Ik geloof in en aanbid meer dan één god. | |
| Ongebreideld eigenbelang | Estheticisme/Sensationalisme | Alleen wat aangenaam is, en aangename gevolgen heeft, is wezenlijk goed. |
| Physicalisme | Alles—including gedachten, gevoelens, geest en wil—kan worden verklaard in termen van materie en fysieke verschijnselen. | |
| Hedonisme | De geneugten van de zintuigen zijn het hoogste goed. | |
| Materialistische waarden | Wereldse bezittingen zijn het grootste goed en de hoogste waarde in het leven. | |
| Egoïsme/Solipsisme | Het zelf is de enige realiteit. | |
| Etnocentrisme | Ik geloof in de superioriteit van mijn eigen etnische groep. | |
| Gemeenschappelijke rationaliteit | Absolutisme/Monarchisme (omgekeerd) | Absolute macht in de overheid mag nooit aan één persoon worden gegeven. |
| Constitutionalisme | Ik ben voorstander van een constitutionele regeringsvorm. | |
| Milieuactivisme/Romantiek | Ik ben voorstander van het beschermen van het milieu tegen vernietiging en vervuiling. | |
| Existentialistisch individualisme | Ik geloof in de deugden van zelfredzaamheid en persoonlijke onafhankelijkheid. | |
| Geloof in de goedheid van de mens | Ik geloof in de natuurlijke goedheid van mensen. | |
| Meliorisme/Neoliberalisme | Menselijke belangen en waardigheid moeten de overhand hebben in onze gedachten en acties. | |
| Pragmatisme | Ik houd mij aan en ben toegewijd aan de feiten. | |
| Systematisme | Ik houd mij stevig aan fundamentele en basisprincipes. | |
| Rationalisme | Rede is de voornaamste bron van zowel kennis als spirituele waarheid. | |
| Utilitarisme | Het grootste geluk voor het grootste aantal mensen: dit moet ons uiteindelijke doel zijn. | |
| Ongelijkheidsafkeer | Classisme/Elitisme (omgekeerd) | Niemand mag bevoorrechte behandeling krijgen vanwege superieure capaciteiten, middelen of sociale status. |
| Primitief taoïsme | Het is het beste om eenvoudig te leven in een natuurlijke omgeving. | |
| Jingoïsme/Militarisme (omgekeerd) | Ik verwerp militaire deugden en idealen. | |
| Nationalisme/Restrictivisme (omgekeerd) | Ik ben tegen het plaatsen van beperkingen op immigratie. | |
| Populisme/Welzijn | De overheid moet verantwoordelijkheid nemen voor het individuele en sociale welzijn van haar burgers. | |
| Chauvinisme/Nationalisme (omgekeerd) | Ik ben militant in mijn toewijding aan en verheerlijking van mijn land. (scoring voor dit item is omgekeerd) | |
| Communalisme | Ik geloof in gemeenschappelijk (groep of gemeenschap) eigendom van goederen en eigendommen. | |
| Marxisme | Het kapitalisme moet omvergeworpen worden door een revolutie van de arme mensen in de arbeidersklasse. | |
| Anarchisme | Alle vormen van overheid zijn onderdrukkend en onwenselijk en moeten worden afgeschaft. |
0 reacties