Hoe moeten maatschappijen hun geld besteden? Ongetwijfeld is het uiterst belangrijk om te investeren in het bestrijden van menselijk lijden, zoals ziekte, honger en armoede. In hoeverre is het tevens gerechtvaardigd om veel geld te stoppen in wetenschap en technologie? Denk aan de investering die de Amerikaanse overheid in de jaren zestig deed in het mogelijk maken van maanreizen. Dit gigantisch project kostte honderden miljarden dollars (in hedendaags geld). De uitkomst van het project was niet eens zeker. Niemand kon garanderen dat het zou lukken om naar de maan te reizen. En dan nog: wat koop je ervoor om naar de maan te reizen? Hoe kunnen we ooit rechtvaardigen om veel geld te stoppen in wetenschap en technologie terwijl er nog zoveel menselijk lijden is?

Mary Jucunda’s brief

In 1961 sprak de Amerikaanse president Kennedy zijn wens uit dat Amerika er voor het eind van het decennium een mens op de maan zou laten landen. Het lukte. In 1969 landde de Apollo 11 raket op de maan. Naast bewondering oogstte dit feit ook kritiek. Martin Luther King schreef in 1966: “Over een paar jaar kunnen we er zeker van zijn dat we een man op de maan zullen zetten en met een geschikte telescoop zal hij de sloppenwijken op aarde kunnen zien met hun toegenomen congestie, verval en turbulentie”. Ralph Abernathy, een andere burgerrechtenleider merkte in 1969 op: “We kunnen vanaf deze dag doorgaan naar Mars en naar Jupiter en zelfs naar de hemelen daarbuiten, maar zolang racisme, armoede en honger en oorlog de overhand hebben op aarde, hebben wij als beschaafde natie gefaald.” En in 1970 vroeg de in Zambia werkende non Mary Jucunda (foto) aan Ernst Stuhlinger, de wetenschappelijk directeur van de NASA, hoe hij kon investeren in een reis naar Mars kon rechtvaardigen terwijl er zoveel lijden op aarde was: zieke kinderen, honger en ongelijkheid.

Ernst Stuhlingers antwoord

In zijn antwoord erkende Stuhlinger (foto) de diepte van haar onderzoekende geest en medelevend hart. Hij erkende dat het NASA budget groot was, hoewel het slechts een fractie van de totale begroting van de VS uitmaakte. Voorts vroeg hij haar een verhaal in overweging te nemen over een goede Duitse graaf die 400 jaar geleden leefde. Hij beschreef het verhaal als volgt:

Ongeveer 400 jaar geleden woonde er een graaf in een kleine stad in Duitsland. Hij was een van de goedaardige graven, en hij gaf een groot deel van zijn inkomen aan de armen in zijn stad. Dit werd zeer gewaardeerd, omdat er in de middeleeuwen veel armoede was en er waren epidemieën van de pest die het land regelmatig teisterde. Op een dag ontmoette de graaf een vreemde man. Hij had een werkbank en een klein laboratorium in zijn huis en hij werkte overdag hard zodat hij zich elke avond een paar uur kon veroorloven om in zijn laboratorium te werken. Hij heeft kleine lenzen uit stukjes glas geslepen; hij monteerde de lenzen in buisjes, en hij gebruikte deze gadgets om naar zeer kleine voorwerpen te kijken. De graaf was vooral gefascineerd door de kleine wezens die met de sterke vergroting konden worden waargenomen en die hij nog nooit eerder had gezien. Hij nodigde de man uit om met zijn laboratorium naar het kasteel te verhuizen, lid te worden van het huishouden van de graaf, en zich voortaan al zijn tijd te wijden aan de ontwikkeling en perfectie van zijn optische snufjes als een speciale medewerker van de graaf.

De stadsmensen werden echter boos toen ze zich realiseerden dat de graaf, zoals ze dachten, zijn geld verspilde aan een stunt zonder doel. “We lijden aan deze plaag”, zeiden ze, “terwijl hij die man betaalt voor een nutteloze hobby!” Maar de graaf bleef standvastig. “Ik geef je zoveel als ik me kan veroorloven,” zei hij, “maar ik zal ook deze man en zijn werk steunen, want ik weet dat er ooit iets uit zal komen!” Inderdaad, er kwam iets heel goeds uit dit werk, en ook uit soortgelijk werk dat anderen op andere plaatsen hebben gedaan: de microscoop. Het is algemeen bekend dat de microscoop meer dan enige andere uitvinding heeft bijgedragen aan de vooruitgang van de geneeskunde, en dat de eliminatie van de pest en vele andere besmettelijke ziekten in de meeste delen van de wereld grotendeels het resultaat is van onderzoeken die de microscoop mogelijk heeft gemaakt. Door een deel van zijn zakgeld vast te houden voor onderzoek en ontdekking, droeg de graaf veel meer bij tot de verlichting van het menselijk lijden dan hij had kunnen bijdragen door alles te geven wat hij maar kon missen aan zijn door pest geteisterde gemeenschap.

 Trainingen Progressiegericht Werken 

Onvoorspelbare spin offs van deze investeringen leiden tot progressie

In zijn lange brief schreef hij verder: “Aanzienlijke vooruitgang bij het oplossen van technische problemen wordt vaak geboekt, niet door een directe benadering, maar door eerst een doel van hoge uitdaging te stellen dat een sterke motivatie biedt voor innovatief werk, dat tot de verbeelding spreekt en mannen aanspoort om hun uiterste best te doen, en dat fungeert als katalysator door ketens van andere reacties op te nemen” en “Hoeveel menselijk leed kan worden vermeden als naties, in plaats van te concurreren met hun bommenwerpende vloten van vliegtuigen en raketten, concurreren met hun maanreizende ruimteschepen! Deze wedstrijd belooft veel briljante overwinningen, maar laat geen ruimte voor het bittere lot van de overwonnenen, dat niets anders dan wraak en nieuwe oorlogen voortbrengt.”

In het boek Mission Economy van Mariana Mazzucato, waarin ik dit verhaal aantrof, staat een overzicht van de uitvindingen en technologieën die we hebben te danken aan de inspanningen van de Amerikanen om ruimtereizen mogelijk te maken. Al deze technologieën waren niet het doel maar spin offs van dit grote project (zie de afbeelding hierboven).

Wat vind je van dit artikel?
  • Interessant (2)
  • Bruikbaar (0)