Wijs redeneren bij het anticiperen op conflicten: meer betekenis en betere relatie

Meningsverschillen en conflicten maken deel uit van het leven iedereen. Het ligt voor de hand dat het nuttig kan zijn om van te voren na te denken over hoe je met een toekomstig conflict wilt omgaan. Johanna Peetz & Igor Grossmann (2020) hebben onderzocht hoe anticiperen op conflicten op een manier die gebruik maakt van de vijf kenmerken van wijs redeneren behulpzaam kan zijn voor hoe je het conflict en de relatie met de ander na afloop beleeft.

Wijs redeneren

In onderzoek van de laatste jaren worden 5 centrale aspecten van wijs redeneren onderscheiden:

1. erkennen van de grenzen van de eigen kennis
2. rekening houden met verandering en verschillende manieren waarop een situatie zich kan ontwikkelen
3. erkennen van het perspectief van anderen
4. het overwegen van het perspectief van een buitenstaander
5. het zoeken naar compromis

3 verwachte voordelen

Peetz & Grossmann verwachtten dat wijs redeneren over een mogelijk toekomstig conflict drie soorten voordelen kan hebben:

1. Het kan de uitkomst van het conflict verbeteren omdat het leidt tot een realistischere kijk op de situatie.
2. Het kan de beleving van het conflict zelf positiever maken omdat de interactie als meer fair en respectvol wordt beleefd.
3. Het kan ertoe leiden dat de conflictinteractie als meer betekenisvol wordt beleefd omdat het kan bijdragen aan leren over jezelf, de ander en conflicten in het algemeen.

Onderzoek: 2 van de 3 voordelen gevonden

De onderzoekers voerden twee longitudinale studies uit. In studie 1 (N=243) vroegen zij deelnemers om te anticiperen op een conflict dat ze de komende twee weken verwachtten. Ze vroegen de deelnemers het conflict te beschrijven en vulden daarna de SWiS-schaal in die mat in welke mate zij wijs redeneerden.

Na 2 weken deden ze een vervolgonderzoek naar hoe het conflict gelopen was. Hierbij herinnerden ze de deelnemers eerst over het conflict door hen hun eigen beschrijving hiervan te laten lezen. Toen vroegen ze of het conflict daadwerkelijk had plaatsgevonden (dat was het geval bij 83% van de deelnemers).

Vervolgens vroegen ze naar de tevredenheid over het proces en de uitkomst van het conflict en naar de mate waarin zij het als betekenisvol hadden ervaren. Wijs redeneren hing niet samen met of het conflict daadwerkelijk plaatsvond maar wel met de interpersoonlijke closeheid en positiviteit die de deelnemers na het conflict ervoeren. Wijsheid hing niet samen met tevredenheid over het resultaat maar wel met tevredenheid over het conflictproces en ervaren betekenis.

Onderzoek 2 diende als replicatie. Tevens trachtten de onderzoekers wijs redeneren te manipuleren om te kijken of dit ook zou leiden tot de bovengenoemde positieve uitkomsten. Deze manipulatie slaagde echter niet goed genoeg. Wijs redeneren bleek samen te hangen met meer post conflict positiviteit en iets meer closeheid. Net als bij onderzoek 1 hing wijs redeneren niet samen met meer tevredenheid over het resultaat van het conflict maar wel met meer procestevredenheid en betekenis.

Padanalyses lieten zien dat de relatie tussen wijs redeneren en de positiviteit over het proces en de relatie gemedieerd werden door het ervaren van betekenis.

Discussie en bruikbaarheid

De manier waarop de onderzoekers wijs redeneren in onderzoek 2 probeerden op te roepen (door ze in een abstract of concrete denkhouding te plaatsen) verraste me en ik was niet zo verbaasd dat deze manier niet goed werkte. Ik denk dat het echter wel degelijk mogelijk is om wijs redeneren op te roepen. De eerder genoemde SWiS is daarvoor bruikbaar. Eerder maakte ik al een checklist, gebaseerde op de SWiS, die dit doel heeft. Door de checklist in te vullen kun je jezelf helpen om wijs redeneren meer toe te passen bij het anticiperen op een conflict. Vermoedelijk zal dit je helpen om het proces respectvoller en positiever te maken en om de relatie met de ander goed te houden.