Hoe praat je zodat kinderen luisteren en hoe luister je zodat kinderen praten?

Als ouders vinden we weinig dingen belangrijker dan dat het goed gaat met onze kinderen. Gelukkig hebben we via de manier waarop we hen opvoeden een aanzienlijke invloed op hun mentale gezondheid. Om die invloed goed te kunnen gebruiken is het belangrijk om te weten wat goed werkt in opvoeden. Joussemet et al. (2018) zijn momenteel bezig met onderzoek waarvan de resultaten nog niet binnen zijn. Hun beschrijving van hun onderzoek is toch al interessant omdat het inzicht geeft in enkele kernaspecten van effectief opvoeden.

2 Soorten mentale problemen bij kinderen: externaliseren en internaliseren

Er zijn twee globale categorieën van mentale problemen bij kinderen: externaliseren (E) en internaliseren (I) van problemen. Bij E is sprake van onderbeheerst gedrag en worden negatieve emoties gericht op anderen, bijvoorbeeld door storend of agressief gedrag. Bij I is sprake van overbeheerst gedrag en worden negatieve emoties op het kind zelf gericht, bijvoorbeeld in de vorm van angsten of depressie. Een effectieve opvoeding brengt het kind een vorm van zelfregulatie bij die zowel E als I problematiek voorkomt. Aanwijzingen voor mentale gezondheid van kinderen zijn emotionele en gedragsmatige zelfregulatie en subjectief welbevinden.

Training van ouders

Ondanks het feit dat opvoeden een zeer belangrijke en complexe taak is, krijgen de meeste ouders geen specifieke training in het opvoeden van hun kinderen. De meeste trainingsprogramma’s die wel plaatsvinden zijn bestemd voor gezinnen waar al sprake is van problemen. Het is een interessante vraag wat opvoedtrainingen voor de algemene populatie zouden kunnen bijdragen aan het welzijn en de ontwikkeling van kinderen.

3 Dimensies van effectief opvoeden

Het trainingsprogramma ‘Hoe praat je zodat kinderen luisteren en hoe luister je zodat kinderen praten?” is gebaseerd op het inzicht uit eerder onderzoek dat effectief opvoeden bestaat uit drie dimensies:

1. Structuur: communiceren van duidelijke en consistente verwachtingen en consequenties
2. Verbondenheid: warmte, zorg en acceptatie
3. Autonomie-ondersteuning: aandacht en respect voor de eigen ideeën, gevoelens en initiatieven van kinderen (het tegenovergestelde van controlling ouderschap).

Het onderzoek

Joussement et al. onderzoeken momenteel de effectiviteit van dit trainingsprogramma in een gerandomiseerde gecontroleerde studie (RCT). De zeven weken durende training wordt aangeboden aan ouders van 5- tot 12-jarige kinderen in hun lokale basisschool. De beoordelingen van de geestelijke gezondheid van kinderen worden gemeten via een vragenlijst (rapporten van ouders, kinderen en leerkrachten) en vonden plaats vóór (T1) en post- (T2) de interventie, evenals na 6 maanden (T3) en 1 jaar (T4) -ups.

Aangeleerde opvoedvaardigheden

De volgende tabel geeft de onderwerpen in de lessen weer.

Resultaten

Na afloop van de training vergelijken de onderzoekers de resultaten van de getrainde ouders met ouders uit de controlegroep. Ze kijken dan naar verschillen in psychische problemen van kinderen (externaliserend en internaliserend) en naar het subjectief welbevinden van de kinderen. Resultaten van een pilotstudie zijn bemoedigend maar de resultaten van het echte onderzoek zijn nog niet gepubliceerd.

Bruikbaarheid

Ben je ouder? In welke van de drie opvoeddimensies (structuur, verbondenheid, autonomie-ondersteuning heb jij het meest te winnen? Hoe zou je dat kunnen doen?

Welke van de voorbeelden in de tabel met opvoedvaardigheden zou je zelf wel eens uit willen proberen?