Liefde is een vrijwel universeel verschijnsel met een biologische achtergrond. Dat liefde wereldwijd voorkomt staat dus vast. Maar in hoeverre hebben cultuur en omgevingsfactoren invloed op de mate waarin mensen liefde uiten en ervaren? Om daar achter te komen voerde een groep van 91 onderzoekers een grootschalig onderzoek uit naar romantische relaties in 45 landen en gebieden.

Liefde: Sternbergs Driehoekstheorie

De onderzoekers (Sorokowski et al., 2023) namen bij 9474 personen uit 45 landen de STLS-vragenlijst af. Dit is de Sternberg’s Triangular Love Scale. Deze is gebaseerd op Robert Sternbergs Driehoekstheorie van de Liefde. Deze theorie van de liefde stelt dat liefde bestaat uit drie componenten:

1. Intimiteit: verwijst naar gevoelens van nabijheid en verbondenheid;
2. Passie: verwijst naar de intensiteit van romantische aantrekkingskracht;
3. Betrokkenheid: verwijst naar de beslissing om een relatie in stand te houden.

Volgens Sternberg kunnen deze drie componenten op verschillende manieren gecombineerd worden tot verschillende soorten liefde: volmaakte liefde, gekenmerkt door de aanwezigheid van alle drie de componenten; kameraadschappelijke liefde, gekenmerkt door intimiteit en toewijding maar zonder passie; verliefde liefde, gekenmerkt door passie maar zonder intimiteit en toewijding; en lege liefde, gekenmerkt door toewijding maar zonder intimiteit en passie.

Culturele en omgevingsfactoren

De onderzoekers correleerden de scores op de liefdesvragenlijst met drie typen culturele en omgevingsfactoren:

1. Mate van modernisering: de onderzoekers definieerden dit als: “een permanent proces door middel van hervormingen, onderwijs en innovatie, dat vandaag de dag een overgang naar een industriële en verstedelijkte samenleving betekent” en ze maten modernisering aan de hand van de Human Development Index, de World Modernization Index, de Gender Inequality Index.
2. Collectivisme versus individualisme: Collectivisme legt de nadruk legt op groep en groepsbelangen boven individuen. Eerdere studies suggereren dat collectivisme invloed kan hebben op partnerkeuze, gearrangeerde huwelijken en begrip van romantische liefde. In collectivistische landen wordt liefde vaak gezien als een “verstorend element” dat familiebanden kan ondermijnen, terwijl het in individualistische landen wordt beschouwd als een basis voor het huwelijk.
3. Gemiddelde jaarlijkse temperaturen: Uit eerdere studies is gebleken dat de temperatuur van invloed is op sociale nabijheid, geprefereerde afstand, aanraking en emotionele expressiviteit.

Resultaten

Kort samengevat kwamen de resultaten op het volgende neer:

• Modernisering: de gemiddelde liefdesniveaus (vooral intimiteit) waren hoger in landen met hogere mate van modernisering. Maar bij de allerhoogste niveaus van modernisering werden de gemiddelde liefdesniveaus echter weer iets lager.
• Collectivisme: er werd een positieve correlatie gevonden tussen de mate van collectivisme in een land en de mate van intimiteit en verbondenheid die de burgers ervaren. Dit is interessant, aangezien in meer individualistische culturen romantische liefde vaak belangrijk wordt geacht in relaties, terwijl in meer collectivistische culturen gearrangeerde huwelijken meer voorkomen. De correlatie is echter niet langer significant wanneer wordt gecontroleerd voor de leeftijd van de deelnemers. De studie vond ook geen correlatie tussen passieniveau en collectivisme. Toekomstige studies zouden de relatie tussen individuele niveaus van collectivisme en liefdeservaringen kunnen onderzoeken.
• Temperatuur: Deze studie vond een positieve correlatie tussen de gemiddelde temperatuur in een land en liefdeservaringen, met name passie. Bij controle voor andere factoren rapporteerden deelnemers uit landen met hogere temperaturen echter lagere niveaus van intimiteit en verbintenis. De resultaten van eerdere studies hebben tegenstrijdige conclusies opgeleverd, en in de toekomst moet onderzoek worden gedaan naar de rol van klimaat en temperatuur op menselijke gevoelens en gedragingen.