Schema van de logische-consequentie-aanpak

Stel je eens een situatie voor zoals deze:

Ellen is de leidinggevende van Henk. Henk is projectmedewerker. Hij heeft de taak om wekelijks gegevens over een groep klanten aan te leveren. Hij dient dit te doen via het softwarepakket Prosoft zodat Henks informatie snel en goed kan worden ingevoegd in de totale rapportage die wekelijks wordt aangeleverd aan de klant. Ellen heeft twee keer een stuurgesprek gehad met Henk omdat hij zijn gegevens regelmatig te laat inlevert of in een verkeerd format. Ondanks deze stuurgesprekjes is er onvoldoende progressie. Henk heeft nu opnieuw zijn gegevens in het verkeerde formatie aangeleverd. Hierdoor ontstaat er vertraging in het project en irritatie bij de klant. Ellen nodigt hem uit voor een gesprekje.

Niet effectieve reacties

In een dergelijke situatie zien we vaak drie soorten reacties van leidinggevenden.

1. Niet-ingrijpen: het negeren van het ongewenste gedrag komt erop neer dat je het laat doorgaan in de hoop dat het ‘vanzelf’ stopt of een volgende keer beter zal gaan.
2. Blijven uitleggen: steeds opnieuw blijven uitleggen wat de negatieve consequenties zijn van wat de ander nu fout doet, wat de bedoeling is en waarom dat belangrijk is.
3. Straffen: het beantwoorden van het ongewenste gedrag met een beperking, een negatieve consequentie. Bevat een element van vergelding. Het doel is om de ander te laten boeten voor wat hij of zij heeft gedaan.

Nadelige effecten

Deze drie aanpakken werken echter in dit soort situaties meestal niet zo goed, om de volgende redenen:

• Niet ingrijpen geeft de boodschap: “Dit kan hier blijkbaar!”. Het gevolg is meestal dat het ongewenste gedrag doorgaat en vaak ook toeneemt (ook bij toeschouwers).
• Blijven uitleggen geeft de boodschap: “Dit gedrag is ongewenst maar er zijn geen consequenties als je het doet”. Het gevolg is meestal dat het gedrag doorgaat en soms ook toeneemt. Het gezag van de leidinggevende neemt vaak af.
• Straffen: verslechtert de relatie en kan de medewerkers het gevoel geven oneerlijk te worden behandeld. Diens motivatie wordt ondermijnd. Het functioneren en de betrokkenheid worden minder doorgaans goed.

De logische-consequentie-aanpak

De logische consequentie-aanpak werkt in dit soort situaties vaak beter. Bij deze aanpak verbinden we een logische consequentie aan het gedrag. We grijpen dus wel in. Dit kan door een beperking op te leggen (bijvoorbeeld door een taak bij iemand weg te nemen en/of door de persoon medeverantwoordelijk maken voor oplossen ontstane probleem, bijvoorbeeld door een cursus te gaan volgen).

Schematische weergave

Hieronder zie je een beknopte schematische weergave van de logische-consequentie-aanpak:

Ben je nieuwsgierig hoe het gesprek tussen Ellen en Henk, volgens de logische-consequentie-aanpak, eruit zou kunnen zien, dan kun je hier een voorbeeld lezen.