Het komt nogal eens voor dat organisaties proberen de effectiviteit van een training of scholing te beoordelen via een evaluatieformulier. Op dat formulier staan enkele vragen die deelnemers moeten invullen over de trainer(s) en over de training zelf. Ze kunnen op het formulier aangeven hoe interessant en goed ze de training en de trainer(s) vonden. Ook in het onderwijs wordt meer dan vroeger aandacht gegeven aan beoordelingen van docenten door leerlingen. Ook daar is de aanname dat deze beoordelingen een goede indicatie geven van hoe goed de lessen van de betreffende docent waren. In de Verenigde Staten worden in een aantal gevallen beoordelingen van universiteitsdocenten ook online gepubliceerd.

 Trainingen Progressiegericht Werken 

Wat zeggen de beoordelingen?

Ik ben al lang sceptisch over deze manier van evalueren. In de eerste plaats heb je als trainer of docent namelijk vaak niet zoveel aan de scores die uit dergelijke evaluaties komen. Een relatief lage gemiddelde score van bijvoorbeeld 6 zou een indicatie kunnen zijn dat je niet zo goed hebt uitgelegd maar het kan ook te maken hebben met andere dingen. Een voorbeeld hiervan is dat deelnemers het belang van het onderwerp nog niet zo goed zien. Wellicht is hun enthousiasme direct aan het einde van de training nog niet zo groot maar stijgt hun enthousiasme in de maanden na de training als gevolg van hoe ze het geleerde succesvol toepassen.

Evalueren kan leerlingen in een consumptieve houding drukken

Het vragen om beoordelingen door leerlingen of deelnemers heeft, vrees ik, ook het nadeel dat het hen in een klantrol plaatst. De leerling is de klant en de docent is de leverancier. De impliciete deal is: jij (docent) moet mij (leerling) tevreden stellen en ik mag straks beoordelen of jou dat gelukt is. Deze beoordelende, consumptieve houding gaat, naar ik vrees, ten koste van het leren door de leerling. Leren in een klas of in een trainingscontext vraag niet om een consumptieve houding maar om een actieve houding. Of er geleerd wordt, hangt in belangrijke mate mede af van of de leerling actief is. Hen in de rol van beoordelaar plaatsen belemmert dit, ben ik bang.

Uttl et al. (2016): geen relatie tussen student-evaluaties en docent-effectiviteit

Empirisch onderzoek heeft tot nu toe een wisselend beeld laten zien van het nut van beoordelingen door leerlingen. Eerdere onderzoeken lieten een beeld zien van lage tot matige correlaties tussen beoordelingen door leerlingen en prestaties van leerlingen. Een nieuw onderzoek van Uttl et al. (2016) komt tot een andere bevinding. In hun publicatie leggen Uttl et al. uit dat voorgaand onderzoek een vertekend beeld heeft gegeven van het nut van studentevaluaties vanwege lage steekproeven en publicatiebias.

Uttl et al. hebben een up to date meta-analyse uitgevoerd waaruit naar voren komt dat er geen relatie is tussen student-evaluaties en de kwaliteit van leren. Zij pleiten voor het afschaffen van student-evaluaties als maat voor docent-effectiviteit.

Activerend evalueren

Dit gezegd hebbend, wil ik toevoegen dat ik een andere manier van evalueren wel als zinvol ervaar: activerend evalueren. In deze manier van evalueren wordt de leerling/cursist niet in een consumptieve rol gebracht maar in een reflecterende rol. Bij een dergelijke activerende manier van evalueren worden vragen gesteld als: vond je de training/cursus nuttig? Welke onderdelen heb je als het meest nuttig ervaren? Hoe kun je de geleerde dingen toepassen in jouw situatie?

Wat vind je van dit artikel?
  • Interessant (10)
  • Bruikbaar (8)