Kleuters zelfbeheersing aanleren via een verhaaltje

Veel onderzoek heeft laten zien dat het vermogen van kinderen de bevrediging van hun behoeften uit te stellen samenhangt met allerlei positieve kenmerken in het latere leven van die kinderen (lees meer). Kinderen die beter zijn in de zelfregulering van hun gedachten, gevoelens en gedrag, doen het later gemiddeld beter op school, in hun werk en in hun sociale leven en ze zijn gemiddeld gezonder. De vraag is dus belangrijk hoe dit soort zelfbeheersing van kinderen tot stand komt en ook hoe we kinderen kunnen leren er beter in te worden.

Zelfregulering als aan te leren vaardigheid

Tot nu toe heeft onderzoek zich gericht op het aanleren door van zelfreguleringsvaardigheden (zoals ‘leid jezelf af als je moet wachten’) aan kinderen voor specifieke taken. Hoewel dit vrij goed werkt, is de generaliseerbaarheid van dit soort training niet zo hoog. Met andere woorden: het werk wel voor de taak waarvoor het kind getraind is maar niet zo goed voor andere taken die vragen om zelfbeheersing.

Zelfregulering als gevolg van je manier van denken

Kyla Haimowitz, Carol Dweck en Gregory Walton (2020) onderzochten, naar aanleiding van eerder onderzoek, in hoeverre zelfbeheersing samenhangt met de overtuigingen van kinderen en met name hoe ze dachten over zelfbeheersing. Geloofden ze dat ze in staat zouden zijn om zich te beheersen? Geloofden ze dat zelfbeheersing zou leiden tot uitputting of juist energie zou opleveren? En wat zou het effect zijn van het beïnvloeden hoe kinderen dachten over zelfbeheersing? En hoe zouden deze overtuigingen over zelfbeheersing beïnvloed kunnen worden?

Verhaaltje over zelfbeheersing die energie oplevert

De onderzoekers deden twee experimenten waarbij ze kleuters een verhaal voorlazen over een kind dat een aantal gebeurtenissen meemaakt. In twee verschillende situaties moet het kind ergens op wachten. Het verhaal is dat het kind het in eerste instantie moeilijk vindt om te wachten maar het wel voor elkaar krijgt door strategieën te bedenken om het wachten vol te houden en er dan ook meer energie van krijgt. In de controlegroep kregen de kleuters een verhaal met dezelfde gebeurtenissen voorgelezen maar zonder de twee situaties waarin de hoofdpersoon moest wachten. Vervolgens kregen ze een taak aangeboden waarbij ze hun behoeftebevrediging moesten uitstellen.

Bevindingen en implicaties

De kinderen die het zelfbeheersingsverhaaltje voorgelezen hadden gekregen ontwikkelden meer strategieën om zichzelf te beheersen en slaagden er beter in hun om hun behoeftebevrediging uit te stellen. Dit suggereert dat zelfbeheersing niet alleen gezien kan worden als een vaardigheid die moet worden ingetraind maar ook (en misschien vooral) als het effect van een manier van denken.

De mindset van het kind over zelfbeheersing heeft een direct effect op hoe goed het zich zal kunnen beheersen en deze mindset is vrij eenvoudig beïnvloedbaar. Het beïnvloeden van de mindset van kinderen via verhaaltjes zou effectiever kunnen zijn dat het trainen van zelfbeheersing voor specifieke taken omdat de generaliseerbaarheid van de eerste strategie waarschijnlijk groter is.