Het veronderstellen van slechte bedoelingen bij anderen (the worst-motive fallacy)

Onderzoekers Walmsley & O’Madagain (2020) deden twee experimenten om erachter te komen of er zoiets bestaat als een worst-motive fallacy. Dit is de neiging om te denken dat andere mensen vooral (en meer dan wijzelf) geneigd zijn om zich te laten leiden door slechte motieven.

Trainingen Progressiegericht Werken

Het toeschrijven van intenties aan gedrag van anderen

Om de moraliteit van gedrag van andere mensen te kunnen beoordelen moeten we weten met welke bedoelingen ze dat gedrag hebben vertoond. We kunnen niet in het hoofd van andere mensen kijken dus we kunnen nooit zeker weten wat hun intenties zijn.

Maar we schrijven wel heel gemakkelijk, en vermoedelijk deels automatisch, intenties toe aan het gedrag van anderen. Met andere woorden: we veronderstellen met welke bedoelingen ze bepaald gedrag vertonen.

The worst-motive fallacy

Op grond van enkele eerder gedocumenteerde biases (o.a. de negativity bias in attribution of external agency en de fundamental error of motive attribution) veronderstelden Walmsley & O’Madagain dat er een worst-motive fallacy bestaat. Hiermee bedoelen zij de systematische neiging om te denken a) dat slechte bedoelingen de belangrijkste redenen zijn waarom mensen dingen doen, en b) dat andere mensen meer geneigd zijn om vanuit slechte bedoelingen te handelen dan wijzelf.

Twee experimenten met situatiebeschrijvingen

In experiment 1 (N= 323) vroegen Walmsley & O’Madagain deelnemers vier korte situatiebeschrijvingen te lezen over een persoon die twee motieven heeft om een ​​actie uit te voeren. In elk geval is een van de motieven goed, en een slecht. De persoon ontdekt dan dat hij of zij de geplande actie tenslotte niet kan voortzetten en moet kiezen tussen twee alternatieven, waarvan het ene voldoet aan het oorspronkelijke ‘goede’ motief, terwijl het andere voldoet aan het oorspronkelijke ‘slechte’ motief.

De deelnemers werd vervolgens gevraagd welke optie ze dachten dat de persoon in het verhaal zou kiezen en gevraagd om de goedheid of slechtheid van elk motief te beoordelen. Ten slotte werd de deelnemers gevraagd welke actie ze het liefst zelf zouden doen. Experiment 2 (N= 967) betrof een vooraf geregistreerde replicatie van het eerste experiment.  Hierbij werden in totaal 12 situatiebeschrijvingen gebruikt (waaronder de 4 uit experiment 1).

Resultaten

Walmsley & O’Madagain vonden een bevestiging voor de door hen verwachte worst-motive fallacy. In experiment 1 verwachtten de deelnemers inderdaad dat protagonisten in verschillende fictieve situaties acties zouden volgen die voldoen aan hun ergste motief en bovendien verwachtten de deelnemers dat de protagonist een slechtere manier van handelen zou volgen dan zijzelf zouden kiezen.

In experiment 2 werd het eerste effect niet gerepliceerd voor de nieuwe geteste situatiebeschrijvingen, maar wel opnieuw voor de originele set. Ook was het opnieuw zo dat deelnemers verwachtten dat protagonisten meer geneigd zouden zijn dan zijzelf om acties te ondernemen die zij moreel slecht vonden.

Conclusie

Er lijkt inderdaad een soort negativiteitsbias te bestaan in het toeschrijven van intenties aan anderen. We lijken geneigd te zijn bij anderen eerder te denken dat ze zich vooral door slechte bedoelingen laten leiden dan bij onszelf. Hierdoor kunnen we misschien mensen overmatig met wantrouwen bejegenen wat een obstakel kan zijn in de samenwerking en het samen leven.

Misschien zijn we over het algemeen iets te pessimistisch in het inschatten van intenties van anderen. Niet alleen denken we immers snel dat anderen slechte bedoelingen hebben, we denken tevens dat we zelf betere bedoelingen hebben. Dit zou een negatieve spiraal kunnen opwekken. Als we denken dat andere mensen zulke slechte bedoelingen hebben, dan kunnen we misschien in de verleiding komen om ons zelf dan ook maar slechter te gaan gedragen.

Misschien zou het goed zijn als we in onze eigen gedachten bewust iets meer ruimte creëren voor de mogelijkheid dat andere mensen misschien wel iets meer zijn zoals wijzelf en het meestal best goed bedoelen. Daarnaast zouden we misschien anderen iets meer kunnen helpen in het begrijpen van onze bedoelingen door deze expliciet te maken (lees meer).

Wat vind je van dit artikel?
  • Interessant (5)
  • Bruikbaar (1)