Effectieve voorbereiding op uw sollicitatiegesprek

Sollicitatiegesprekken zijn belangrijke momenten in het wervingsproces. Ze dienen niet alleen voor werkgevers om kandidaten te beoordelen, maar ook voor sollicitanten om inzicht te krijgen in hun potentiële nieuwe werkomgeving. Goede voorbereiding en inzicht in de doelen en structuur van een gesprek kunnen de kans op een succesvolle uitkomst aanzienlijk verhogen.

Doelen van een sollicitatiegesprek

Sollicitatiegesprekken hebben ten minste twee doelen. Ten eerste bieden ze de werkgever de kans om meer te weten te komen over de motivatie en geschiktheid van de sollicitant. Ten tweede geven ze de sollicitant de mogelijkheid om meer te leren over de functie, het bedrijf en de organisatie. Dit stelt hen in staat om te beoordelen of de functie en het bedrijf aansluiten bij zijn of haar eigen doelen, interesses en waarden. Een sollicitatiegesprek is een gelegenheid voor beide partijen om vragen te stellen en verwachtingen te bespreken. Dit zorgt voor een wederzijdse begrip en helpt bij het maken van een geïnformeerde beslissing over een eventuele samenwerking.

Kenmerken van goede sollicitatiegesprekken

Kortweg zijn goede sollicitatiegesprekken te herkennen aan:

1. Structuur: goede sollicitatiegesprekken vinden gestructureerd, of ten minste, semi-gestructureerd plaats. Een globale structuur die goed werkt is: inleiding (inclusief doel, tijd, aanpak), interviewgedeelte, gelegenheid voor vragen, afsluiting (inclusief vooruitblik op volgende stappen in de procedure).
2. Respect en rust. De gespreksvoering is een goed sollicitatiegesprek is rustig en respectvol. Respectvolle en rustige gespreksvoering is essentieel omdat het de kandidaat in staat stelt om op hun gemak te zijn en zichzelf van hun beste kant te laten zien. Een open en respectvolle dialoog bevordert eerlijkheid en openheid, wat resulteert in een meer accurate beoordeling van de geschiktheid van de kandidaat.
3. Goede vragen: omdat het inwinnen van informatie een belangrijk doel is, is het nodig dat de vragen die gebruikt worden tijdens het interview werken.
4. Ruimte biedend: in een goed sollicitatiegesprek krijgen sollicitanten ruimte om zelf ook vragen te stellen en om naar voren te brengen wat voor hen belangrijk is.

Effectieve vragen voor sollicitatiegesprekken

In sollicitatiegesprekken zijn de volgende zes soorten vragen nuttig om te stellen voor selecteurs:

De praktijk van sollicitatiegesprekken

Helaas is de kwaliteit van sollicitatiegesprekken lang niet altijd goed. Veel selecteurs bereiden het gesprek niet goed voor en zijn niet op de hoogte van wat er nodig is voor een goed sollicitatiegesprek. De volgende fouten komen vaak voor:

• Chaotisch gesprek: de selecteur begint meteen te praten en brengt geen duidelijke structuur (zoals eerder beschreven) aan in het gesprek.
• Veelpratende selecteur: selecteurs zijn zelf nogal eens lang aan het woord over de functie, de organisatie en zichzelf. Hierdoor krijgen sollicitanten weinig gelegenheid om te vertellen over hun motivatie, geschiktheid en ideeën.
• Ineffectieve vragen: de stelt vragen die niet goed werken, zoals te algemene vragen (“Vertel eens iets over jezelf“), gesloten vragen (“Kun je wel goed met druk omgaan?”), ongepaste vragen (“over persoonlijke levenskeuzes, gezondheid, leeftijd, geslacht, religieuze overtuiging, burgerlijke staat of andere beschermde kenmerken zijn niet alleen irrelevant voor de prestaties van de kandidaat in de functie, maar ook onwettig en kunnen leiden tot discriminatie”).
• Sollicitanten onder druk zetten: Sollicitanten onder druk zetten is vaak geen effectieve manier om stressbestendigheid te beoordelen omdat het een onrealistische situatie creëert die niet overeenkomt met de gebruikelijke werkomstandigheden. Het kan echte vaardigheden maskeren en geeft een negatief beeld van de organisatie, wat geschikte sollicitanten kan afschrikken.

Hoe je je als sollicitant kunt voorbereiden

Hier zijn een paar tips om je voor te bereiden:

1. STAR: Als je gaat solliciteren is het nuttig om je sollicitatiegesprek gedegen voor te bereiden. Dit kun je doen via de eerder genoemde STAR-techniek.
2. Questions from hell: Zijn er specifieke vragen die de selecteurs zouden kunnen stellen (of dingen die zij zouden kunnen zeggen) waar jij je niet helemaal zeker over voelt? Zo ja, dan zou ik die opschrijven en vervolgens schriftelijk die vragen heel specifiek beantwoorden. (En bij opmerkingen van hun kant die ze eventueel zouden kunnen maken waar je je onzeker of onprettig bij zou voelen, hetzelfde: schrijf ze op en schrijf daaronder precies op hoe je erop zou reageren). Wat ook heel nuttig is, is om met een kennis deze vragen te oefenen. Je vraagt je kennis deze vragen te stellen en je oefent je antwoorden. Vraag je kennis wat hij/zij vond van je antwoorden hoe ze eventueel beter zouden kunnen.
3. Jouw eigen vragen: Meestal is het nuttig om tijdens het gesprek zelf ook vragen te stellen en als het goed is, krijg je hier over gelegenheid voor. Hier zijn enkele onderwerpen waarover je vragen kunt stellen: 1) over de functie, 2) over het team, 3) over de organisatie/(cultuur), 4) over groei en ontwikkeling, 5) over volgende stappen in de procedure, 6) over de toekomst(-plannen) van de organisatie

Je mindset tijdens het gesprek

Hoe je zelf denkt over het gesprek kan veel invloed hebben op hoe goed het verloopt. Hier zijn vier  overwegingen die ik met je wil delen:

1. Sollicitatiegesprekken zijn tweerichtingsverkeer. Ook de sollicitant verzamelt informatie en moet een beoordeling maken en conclusie trekken. Bedenk daarom van te voren ook waar jij op gaat letten. Dit kunnen dingen zijn als: spreekt mijn gesprekspartner mij als persoon aan? Hoe komt de organisatie op me over? Spreekt de sfeer die ik zie me aan? Heb ik het gevoel dat mijn waarden en normen overeenstemmen met de persoon/personen die ik ontmoet? Onthoud ook tijdens het gesprek dat ook jij informatie aan het verzamelen bent, niet alleen de selecteur(s). Ik heb enkele keren gemerkt dat het sollicitanten helpt om af te spreken met een kennis of partner om direct na het gesprek te vertellen wat jij van de functie, organisatie en selecteurs vond. Een dergelijke afspraak helpt je om tijdens het gesprek daadwerkelijk informatie verzamelen.
2. Hoe praat je over jezelf? Misschien handig om te weten: hoe je over je eigen succes praat heeft een effect op hoe de selecteurs jou zullen zien. Sommigen mensen hebben de neiging om hun succes te verklaren in termen van talent (“Dat ligt mij gewoon.”, “Dat komt bij mij gewoon van nature”, “Ik ben daar altijd al goed in geweest.”) terwijl anderen de neiging hebben om hun succes te verklaren in termen van inspanning en worsteling (“Ik heb hier hard voor moeten werken”, “Ik heb me dat stap voor stap eigen gemaakt”, “het was niet altijd makkelijk”, etc. Een van deze twee strategieën werkt niet zo goed en de ander wel (lees meer).
3. Schrik niet van hun reactie. Mochten je gesprekspartners tijdens het gesprek niet zo enthousiast of zelfs wat onvriendelijk overkomen, laat je hier dan niet door afschrikken. Veel selecteurs denken dat ze tijdens een gesprek de sollicitant onder druk moeten zetten om te kijken hoe deze met druk om zou gaan (dit is een slechte strategie). Hun wat gereserveerde of onvriendelijke houding hoeft niet te betekenen dat ze jou negatief beoordelen. Blijf dus gewoon vriendelijk en feitelijk doorpraten. Soms geven selecteurs pas (tot stomme verbazing van de sollicitant) na het gesprek aan heel enthousiast te zijn.
4. Denk aan de illusie van transparantie en de liking gap. De illusie van transparantie betekent dat mensen minder goed in staat zijn om gevoelens en gedachten van andere mensen te interpreteren dat we denken. Voel jij je onzeker, gespannen e.d. tijdens het gesprek, ga er dan niet automatisch vanuit dat je gesprekpartners die heel goed merken, laat staan dat ze kunnen weten welke gedachten er door je hoofd gaan. Dat weten ze namelijk niet. Dit kan een geruststellende gedachte zijn. De liking gap betekent dat we meestal onderschatten hoe positief anderen over ons denken nadat we ze gesproken hebben. Merk je bij jezelf dat je betwijfeld of de selecteurs wel positief over je denken, geloof deze twijfel dan niet te snel. Misschien ben jij ook gevoelig voor de liking gap en denken ze positiever over jou dan je dacht.