In het dagelijkse leven gebruiken we het woord ‘behoefte’ heel breed. Het woord kan verwijzen naar alles waar we op een bepaald moment naar kunnen verlangen, waar we een voorkeur voor hebben of wat we (denken) nodig (te) hebben. Binnen de psychologie, met name binnen de zelfdeterminatietheorie (ZDT), heeft het woord behoefte (need) een veel specifiekere betekenis. Binnen ZDT wordt gesproken van de universele basisbehoeften aan autonomie, competentie en verbondenheid. Met het woord ‘behoefte’ wordt binnen ZDT verwezen naar iets dat een voorwaarde is voor goed en gezond functioneren.

De drie psychologische basisbehoeften

Deze drie universele psychologische basisbehoeften zijn: 

1. de behoefte aan autonomie: de behoefte om zelf te kunnen kiezen wat je doet, erachter te kunnen staan wat je doet, te kunnen doen wat je interessant of belangrijk vindt. 
2. de behoefte aan competentie: de behoefte om ons effectief en capabel te voelen en beter te worden in de activiteiten waar we ons in ons leven mee bezig houden en die belangrijk voor ons zijn. 
3. de behoefte aan verbondenheid: de behoefte om ons verbonden te voelen met anderen, ergens bij te horen, het gevoel te hebben dat anderen om jou geven en iets te kunnen betekenen voor anderen.  

ZDT’s sterke aannames over de drie psychologische basisbehoeften

Vervulling van deze behoeften leidt tot goed en aangepast functioneren; frustratie van deze behoeften leidt tot een minder goede psychologische en lichamelijke gezondheid. Bovendien kan de frustratie van deze behoeften leiden tot het ontstaan van andersoortige behoeften die dienen als een substituut (zoals een behoefte aan bewondering, roem, rijkdom, etc.) en kan compensatiegedrag ontstaan zoals onbeheerst gedrag, rigide gedrag, en dwars gedrag.

De aannames binnen ZDT over deze 3 basisbehoeften zijn sterk. Er wordt gesteld dat ze universeel van toepassing zijn, d.w.z. dat ze van toepassing zijn ongeacht de culturele achtergrond van het individu en dat ze levenslang van toepassing zijn. Bovendien zijn ze, volgens ZDT, van toepassing ongeacht of we denken en zeggen ze belangrijk te vinden. Deze aannames zijn niet alleen gebaseerd op theoretische overwegingen maar ook empirisch ondersteund. Een voorbeeld van onderzoek waarin dit gebeurt, is een recent onderzoek van Chen et al. (2015).

Onderzoek Chen et al (2015) bevestigt het belang ongeacht of we het zelf beseffen

Zij deden twee onderzoeken waarin ze toetsten of de mate van vervulling van de drie psychologische basisbehoeften inderdaad samenhing met de mate van goed functioneren ongeacht culturele achtergrond en ongeacht of mensen deze drie behoeften zeiden belangrijk te vinden. In onderzoek 1 onderzochten zij adolescenten uit België en China (N=685). In dit onderzoek hingen de bevrediging van autonomie en competentie samen met welbevinden. Hoe belangrijk de respondenten deze behoeften zeiden te vinden had geen invloed op deze relatie tussen de behoeften en welbevinden.

In onderzoek 2 onderzochten zij jonge mensen uit landen met heel verschillende culturen (België, China, USA, en Peru; N = 1,051). De bevrediging van elk van de basisbehoeften hing samen met tevredenheid over het eigen leven en met vitaliteit en de frustratie van de behoeften met depressieve symptomen. Ook in onderzoek 2 waren deze relaties van kracht ongeacht wat mensen zeiden over hoe belangrijk ze ieder van de basisbehoeften vonden.

Meer over progressiegericht werken