In 2003 schreef Gregg Easterbrook een boek met als titel The Progress Paradox. How Life Gets Better While People Feel Worse. Daarin betoogde hij dat, terwijl bijna alle aspecten van het Westerse leven beter waren geworden, de meeste mensen zich slechter voelden. Ik ben het ermee eens dat over het geheel genomen het leven beter is geworden op de meeste plekken in de wereld (voorbeeld). Ik denk dat de progressieparadox niet zozeer betekent dat mensen minder gelukkig zijn geworden (ik ben er niet helemaal zeker van maar ik denk dat ook het geluk van de meeste mensen is toegenomen). Maar ik denk dat de progressieparadox is dat mensen progressie die heeft plaatsgevonden vaak niet waarnemen.
Progressie en toch pessimisme
In The Rational Optimist heeft Matt Ridley geschreven over hoe veel mensen pessimistisch zijn over de toekomst van de wereld terwijl de wereld beter is geworden op vrijwel alle denkbare dimensies. Een ander voorbeeld is Steven Pinkers boek The Better Angels of our Nature waarin hij beschrijft dat, terwijl de meeste mensen denken dat er steeds meer geweld in de wereld is, het geweld in de wereld afneemt en dat al doet sinds mensenheugenis. Hoe kunnen zulke verbeteringen, die zo duidelijk gedocumenteerd kunnen worden, hand in hand gaan met een dergelijk pessimisme over de toestand en toekomst van de wereld?
We passen ons aan aan progressie en houden op haar waar te nemen
Een verklaring heeft te maken met sensorische adaptatie wat betekent dat ons zenuwstelsel haar gevoeligheid voor een constant aanwezige stimulus vermindert. Terwijl iets dus structureel beter worden, raken we er aan gewend en verliezen we ons vermogen om het bewust waar te nemen. Nu schoon water permanent aanwezig is voor ons merken we het nauwelijks meer op en waarderen we het niet meer zo bewust. Betekent dit dat schoon water dus niet zo belangrijk is? Nee. Zo lang we geen toegang tot schoon water hebben is het zo belangrijk voor ons dat het ons hele leven kan beheersen. De paradox is dat, wanneer het eenmaal in overvloed aanwezig is, onze perceptie van de wereld beheerst kan worden door andere zorgen. In plaats van ons te verheugen over het feit dat we beschikken over schoon water maken we ons dan druk over bijvoorbeeld hoe het toch komt dat mensen zo onaardig tegen elkaar kunnen doen.
Moeten we leren om bereikte progressie beter op te merken?
Moeten we dit veranderen? Moeten we proberen om een wereld te bouwen waarin we beter worden in het vieren van de progressie die we hebben geboekt? Moeten we ons vermogen om progressie op te merken en op te blijven merken vergroten? Of is het allemaal goed zoals het is? Is het feit dat we eerdere progressie gemakkelijk vergeten eigenlijk heel nuttig? Door te vergeten dat de wereld een veel betere plaats is geworden worden we misschien wel weer ontevreden genoeg om de wereld nog wat beter te maken. Met andere woorden: het pessimisme over de wereld mag dan onrealistisch zijn (omdat de wereld feitelijk beter en beter lijkt te worden) maar het is misschien wel nuttig omdat het brandstof levert voor onze inspanningen om toekomstige progressie te realiseren.
Wat denk je?
Ha Coert,
Heel herkenbaar wat je schrijft. En wat jammer eigenlijk, toch? Ik ben nu veel aan het lezen over medewerkerstevredenheid en volgens veel deskundigen geldt daar ongeveer hetzelfde. De tendens is steeds 70-80% is tevreden (heeft zich succesvol aangepast aan de organisatie) en na elke interventie komt het na verloop van tijd terug bij die zelfde score. Mensen kunnen gelukkig goed aanpassen aan organisaties en uitstekend wennen aan verbetering en succes. Het schrijven van plannen, evaluaties en (jaar)verslagen kan helpen om progressie waar te nemen.
Hgr, Xander
Je zou ontevredenheid kunnen zien als motor van toekomstige progressie. Vanuit dat perspectief is het wellicht maar goed dat er ontevredenheid blijft. Het bereiken van een situatie van volledige tevredenheid zou wellicht een teken kunnen zijn dat men niet meer aan het werken is aan een (nog) betere toekomst.
Ik denk dat creativiteit en innovatie niet alleen geboren wordt uit pessimisme, ook uit de wil om tot verbeteringen te komen. Dus dat komt dan misschien wel voort uit optimisme. Innovatie en creativiteit ontstaat eerder uit optimisme en niet uit pessimisme. Het idee dat men pessimistischer zijn over de wereld in het
algemeen (oorlogen, andere wreedheden, onverdraagzaamheid) is van alle tijden en lijkt wel onophoudelijk. Misschien was het vroeger erger dan nu, het komt door televisie en social media indringend dichtbij
in snelheden en mate die overweldigen. Alhoewel natuurvervuiling en klimaatproblemen genoeg reden zijn voor pessimisme. Maar dit pessimisme leidt over het algemeen op individueel niveau te weinig voor ander gedrag.
onverdraagzaamheid,en natuurvervuiling en klimastproblemen)
Hallo Rose, Ik denk dat een terecht punt is dat je naar voren brengt. Ik denk dat veel soorten baanbrekende progressie tot stand gekomen zijn door inspanning van mensen die heel gemotiveerd, gedreven en optimistisch waren.
Kortom, ik denk dat je helemaal gelijk hebt.
Are Progressives in Denial About Progress? Yes, but So Is Almost Everyone Else
shorturl.at/ckAM3