Wat zijn de nadelen van overdreven complimenten aan kinderen?

Onderzoek van Brummelman et al. (2014) heeft laten zien dat ouders in Westerse landen hun kinderen nogal eens overdreven complimenten geven. Vaak wordt verondersteld dat deze overdreven complimenten bijdragen aan een positief zelfbeeld en daarmee aan goed functioneren. Deze gedachte is jarenlang gevoed door zelfhulp-opvoedboeken. Maar de vraag is of deze gedachte klopt. Brummelman et al (2017) voerden een longitudinale studie uit (N=2×120) waarin kinderen (7-11 jaar) en hun ouders geobserveerd werden. Zij onderzochten twee manieren waarop overdreven complimenten misschien schadelijk kunnen zijn.

Twee hypotheses over schadelijke effecten van overdreven complimenten

Psychologen hebben twee manieren bedacht waarop overdreven complimenten mogelijk schadelijk zouden kunnen zijn. De eerste is de zogenaamde self-deflation hypothese. Deze luidt dat overdreven complimenten wellicht opzadelen met een onhaalbaar hoge verwachting waardoor hun zelfbeeld juist negatiever wordt in plaats van positiever. De tweede is de self-inflation hypothese die luidt dat overdreven complimenten kunnen leiden tot een ongezond positief zelfbeeld in de vorm van narcisme.

Het onderzoek

Als eerste stap werden de zelfachtig en de mate van narcisme van alle kinderen gemeten. Vijf weken later werden ouders en kinderen thuis geobserveerd. Bij deze observatie, die op video opgenomen werd, maakte het kind 12 rekenopgaven. Het aantal keren dat overdreven werd gecomplimenteerd werd geteld. Van overdreven complimenten werd gesproken wanneer woorden werden gebruikt als ongelooflijk, fantastisch en extreem. Daarna werden het narcisme en de zelfachting van de kinderen nog 3 keer gemeten, steeds met een periode van een half jaar ertussen.

Resultaten

Ten eerste kwam naar voren dat kinderen met een negatiever zelfbeeld meer overdreven complimenten kregen van hun ouders. Deze overdreven complimenten gingen gepaard met een afname van het zelfbeeld naar verloop van tijd. Dit is een ondersteuning voor de self-deflation hypothese. Ten tweede kwam naar voren dat de self-inflation hypothese deels ondersteund werd. Overdreven complimenten voorspelden een hoger narcisme bij kinderen die aanvankelijk al een positief zelfbeeld hadden maar niet bij kinderen die aanvankelijk een negatief zelfbeeld hadden.

Reflectie

Als ouder ben je vaak trots op je eigen kind en kijk je gefascineerd naar wat hij of zij allemaal al kan. Misschien is dit een reden voor het geven van overdreven complimenten. Een andere reden kan zijn dat je ziet dat je kind wat onzeker is en een lage dunk van zichzelf heeft. Misschien denk je dat het je kind helpt om zijn of haar zelfbeeld wat positiever te maken door zeer krachtige complimentjes. Maar overdreven complimenten (complimenten met woorden als geweldig, fantastisch, briljant, geniaal en ongelooflijk) hebben een grote kans om averrechts te werken. Als je kind al een positief zelfbeeld heeft, kunnen ze narcisme opwekken. Als je kind een negatief zelfbeeld heeft, kunnen ze dit zelfbeeld nog verder verslechteren.

Tip: wees voorzichtig met al te uitbundige complimenten aan je kind.