Vragen naar recente eerdere successen

Een belangrijk onderdeel van progressiegericht werken is de vraag naar eerdere successen (stap 5 van de CPW 7-stappen aanpak). Dit is de vraag naar wanneer je iets in het verleden al eens is gelukt wat enigszins lijkt op wat je nu voor elkaar probeert te krijgen. Wanneer je nu een moeilijk probleem moet oplossen of een uitdagend doel moet bereiken en je weet niet hoe je dit moet aanpakken dan kun je de vraag naar eerdere successen stellen. Die vraag zou dan kunnen zijn: Is het mij in het verleden al eens gelukt om een vergelijkbaar probleem op te lossen of een vergelijkbaar doel te bereiken? Een voorbeeld: Je moet een lastig gesprek voeren met een collega en je ziet er tegenop en je weet niet precies hoe je het aan moet pakken. Je kunt jezelf dan de vraag stellen: wanneer is het me al eens gelukt om een lastig gesprek op een goede manier te voeren? Hoe deed ik dat toen? Wat werkte er goed? Het stellen van vragen naar eerdere successen levert niet alleen vaak goede ideeën op, het vergroot ook vaak je optimisme. Als je je namelijk herinnert dat het al eens gelukt is en je herinnert je ook welke dingen helpen dan neemt ook je vertrouwen toe dat het een volgende keer ook kan gaan lukken (lees ook De keldermetafoor: eerdere successen vinden in de kelder van ons brein).

Welke eerdere successen werken het best? Recente of oudere?

Ik heb me regelmatig afgevraagd of het nu uitmaakt of eerdere successen recent zijn of dat ze langer geleden hebben plaatsgevonden. Het is een niet onbelangrijke vraag. Mocht het zo zijn dat recente eerdere successen beter blijken te werken dat eerdere successen die langer geleden hebben plaatsgevonden dan kun je hier in je vraagstelling rekening mee houden (“Is het je recent al eens gelukt om … voor elkaar te krijgen?”) Ik kan me er iets bij voorstellen dat recente eerdere successen inderdaad relevanter zijn en beter werken dan eerdere successen die langer geleden hebben plaatsgevonden.

Recente eerdere successen zijn korter geleden en je herinnert je ze misschien beter. Bovendien lijk je waarschijnlijk meer de op persoon die je kort geleden was dan op de persoon die je lang geleden was. Deze redenering heb ik gevolgd en ik heb dan vooral geprobeerd bij de eerdere successenvraag te mikken op recente situaties.

Maar ik had er wel enige twijfel bij omdat je ook wel een ander soort redenering zou kunnen ophangen. Misschien werken oudere eerdere successen wel vaak beter. Als je je namelijk een situatie van lang geleden voor de geest kunt halen waarin je iets al eens voor elkaar hebt weten te krijgen dan kan dat je zelfvertrouwen misschien extra vergroten (“Als ik dat zo lang geleden al kon dan moet ik nu toch zeker ook kunnen!”).

Denken over positieve en negatieve gebeurtenissen

Recent kwam ik iets tegen dat relevant lijkt te zijn voor de vraag of je beter op recenter of minder recente eerdere successen kunt mikken (en op de vraag of dat überhaupt iets uitmaakt). Ik kwam het tegen in Richard Nisbetts boek Mindware (helaas wordt me niet duidelijk op welk onderzoek het gepubliceerd is). Hij werpt de volgende vraag op voor zijn lezers: “Stel dat ik je vraag om over 3 positieve gebeurtenissen in leven na te denken of over 3 negatieve gebeurtenissen. Welke van deze twee situaties zou er toe leiden dat je je tevredener zou voelen over je leven?”

Het is fijner om aan recente positieve gebeurtenissen te denken dan aan recente negatieve gebeurtenissen

Vervolgens legt hij uit dat het antwoord niet simpelweg is dat het denken over positieve gebeurtenissen leidt tot tevredenheid en het denken over negatieve gebeurtenissen tot ontevredenheid. Het hangt er namelijk vanaf hoe lang deze gebeurtenissen geleden hebben plaatsgevonden. Als je denkt aan negatieve gebeurtenissen die recent hebben plaatsgevonden voel je je waarschijnlijk slechter dan als je denkt aan positieve gebeurtenissen die recent hebben plaatsgevonden. Tot zover geen verrassing.

Denken aan oudere positieve ervaringen kan je ontevreden maken

Maar het omgekeerde is het geval als de gebeurtenissen langer geleden zijn (Nisbett noemt de termijn van 5 jaar). Als je denkt aan negatieve gebeurtenissen van 5 jaar geleden dan lijkt je leven er nu in vergelijking met die gebeurtenissen relatief goed uit te zien en ben je dus tevreden. Als je denkt aan positieve gebeurtenissen van 5 jaar geleden dan lijkt je leven er nu relatief slecht uit te zien en voel je minder tevreden. De onderstaande figuur vat dit samen:

Liefst vragen naar recente eerdere successen?

Waarschijnlijk is dit een aanwijzing dat het in het algemeen verstandig is om bij het stellen van de vraag naar eerdere successen zoveel mogelijk te mikken op een situatie in het recente verleden.