Toekomstprojectievragen: verhelderend en motiverend

De toekomstprojectievraag is een variant van de gewenste-situatievraag. Bij de toekomstprojectievraag nodig je cliënten uit om in gedachten een sprong in de tijd te maken, zich voor te stellen dat het op het punt waar ze uitgekomen zijn beter gaat en vervolgens te beschrijven wat er allemaal beter is geworden. Een voorbeeld van hoe je de vraag kunt stellen is: “Stel, we zijn drie maanden verder en het gaat beter met je …. waaraan zou je dat dan merken?” Vervolgens vraag je goed door om een helder beeld te krijgen van hoe de persoon zich in die betere situatie in de toekomst gedraagt.

Toekomstprojectievragen kun je inzetten in verschillende contexten zoals individuele coaching, conflicthantering en teamcoaching. Ook kun je ze goed inpassen binnen verschillende gespreksaanpakken en combineren met andere vraagtechnieken. Hieronder leg ik uit wat de voordelen van toekomstprojectievragen zijn en wanneer en hoe je ze kunt inzetten. 

Voordelen

Kort gezegd is de toekomstprojectievraag verhelderend en motiverend. Hij is verhelderend in de zin dat hij cliënten helpt om beter zicht te krijgen op wat ze precies willen bereiken. Dit effect is er vooral als je goed doorvraagt over wat er beter gaat op het gekozen moment in de toekomst (bijvoorbeeld over 3 maanden) en in het bijzonder wat je cliënt zelf anders en beter doet. Wat hierbij vaak goed werkt is om, bij dit doorvragen, onder andere gebruik te maken van perspectiefwisselingsvragen. Dit zijn vragen waarbij je de ander uitnodigt om vanuit het perspectief van een andere persoon te beschrijven wat er beter gaat en wat je cliënt beter doet. Door goed door te vragen, krijgen cliënten steeds beter zicht op hoe ze graag zouden willen dat hun situatie eruit komt te zien en hoe zij zichzelf effectiever willen gaan gedragen.

Dit werkt ook motiverend. Door die concrete beschrijving van die betere toekomst gaan cliënten er meer in geloven dat het mogelijk is om die toekomst te gaan realiseren.

Wanneer gebruik je hem?

De toekomstprojectie kan in feite bruikbaar zijn in alle coachings- en teamcoachingsprocessen. Maar er zijn twee situaties waarin hij in het bijzonder voor de hand ligt om te gebruiken. De eerste situatie is de situatie waarin cliënten zelf al een termijn noemen die relevant voor hen is. Als cliënten zelf aangeven dat ze binnen een bepaalde termijn een bepaalde verbetering willen hebben gerealiseerd dan sluit je goed aan door in je toekomstprojectievraag deze termijn in te bouwen.

De tweede situatie is de situatie waarin cliënten het moeilijk vinden om te geloven in de haalbaarheid van progressie, bijvoorbeeld omdat ze veel beren op de weg zien of veel tegenslag hebben ervaren. Het introduceren van een bepaalde termijn, via je toekomstprojectievraag, kan dan hun geloof in de haalbaarheid van progressie wat vergroten. Het is dan belangrijk dat je een punt in de tijd kiest dat noch te ver weg, noch te dichtbij ligt. Mijn ervaring is dat een termijn van 3 maanden vaak goed werkt. Het is ver genoeg weg om realistisch te zijn en dichtbij genoeg om motiverend te zijn.

Formuleringen

Hier zijn enkele voorbeeldformuleringen van toekomstprojectievragen:

1. Stel, we zijn drie maanden verder en het gaat beter met je, waaraan zou je dat dan merken?
2. Stel, we zijn drie maanden verder en jij bent op de goede weg, waaraan zou je dat dan merken?
3. Stel, we zijn drie maanden verder en jij hebt vooruitgang geboekt in wat belangrijk voor je is, waaraan zou je dat dan merken?
4. Stel dat deze coaching over een een paar maanden succesvol is afgesloten. Waaraan zou je dan merken dat het beter met je gaat?
5. Stel, we zijn een paar maanden verder en deze begeleiding is nuttig voor je geweest …. waaraan zou je dat dan merken?
6. Waaraan zouden je collega’s (of klanten, of leerlingen, of je leidinggevende) over een paar maanden merken dat je vooruit bent gekomen in wat je wilt bereiken?
7. Wat zou je graag willen dat er over 3 maanden beter gaat? Kun je eens beschrijven hoe die situatie eruit zou zien? Ik probeer het even goed voor me te zien. Wat doe jij anders over drie maanden? Wat merken mensen in je omgeving daar van?