Er wordt veel gesproken over de positieve effecten van mindfulness meditatie. Het zou ons als individuen veel voordelen opleveren en ook onze maatschappij beter en vreedzamer maken. Veel onderzoek suggereren inderdaad dat mindfulness meditatie positieve effecten kan hebben. Maar hoeveel weten we precies over de effecten van mindfulness meditatie? Is er al genoeg bewijs voor de positieve effecten om te kunnen zeggen dat iedereen zou moeten mediteren?

De hoge verwachtingen van mindfulness meditatie

De laatste jaren is er is de westerse wereld een groeiende belangstelling voor mindfulness training en mindfulness meditatie. In veel organisaties en scholen worden mindfulness meditatie-programma’s aangeboden. Deze trend begon in de Verenigde Staten en in Engeland en lijkt nu wat over te slaan naar ons land. Er zijn vaak hoge verwachtingen van dit soort programma’s. Vaak wordt gedacht dat mindfulness meditatie mensen empathischer en socialer maakt. Dit recente boek is een voorbeeld van hoe hoog de verwachtingen kunnen zijn. Het pleit ervoor dat iedereen elke dag 10 minuten mindfulness meditatie gaat doen en spreekt de verwachting uit dat de wereld hier vreedzamer van zal worden.

Experimenteel onderzoek

Enkele onderzoekers van de UvA, Ridderinkhof et al. (2017), stelden vast dat er inderdaad aanwijzingen uit onderzoeken zijn dat mindfulness meditatie empathie en prosocialiteit kan bevorderen maar dat er nog zelden goed experimenteel onderzoek naar gedaan is. Ridderinkhof et al. wilden erachter komen of mindfulness meditatie inderdaad een toename oplevert in drie dingen: empathie, het kunnen lezen van andermans gedachten (mind reading) en prosocialiteit. Ze gebruikten in hun onderzoek twee controlecondities: ontspanning en dagdromen (mind wandering). Ook wilden zij weten of eventuele effecten verschillend zouden zijn voor twee specifieke groepen: autisten en narcisten.

De mindfulness oefening en de ontspanningsoefening bleken geen effect te hebben, in vergelijking met de controlecondities, op empatisch reageren, mind reading en prosociaal gedrag. Mensen die hoog scoorden op autisme bleken, tegen de verwachting in, ook geen extra baat te hebben bij de mindfulness oefening. Wat verrassend was, was dat mensen die hoog scoorden op autisme in alle drie de condities hoger een toename in prosocialiteit kregen. Verder was opvallen dat de mindfulness oefening mind reading versterkte voor niet-narcistische individuen maar verzakte voor meer narcistische personen. Bij de personen die het meest meer empathie nodig zouden hebben was er dus een averechts effect van mindfulness meditatie.

Reflectie

Er zijn vrij veel aanwijzingen uit onderzoek dat mindfulness meditatie goede effecten kan hebben. Ik vind het dan ook prima dat mensen naar hartenlust mindfulness meditatie-oefeningen doen. Maar laten we ook weer niet te hard van stapel lopen. Er is nog geen robuust bewijs dat mindfulness mensen empathischer en socialer maakt, laat staan dat dit voor iedereen in het algemeen geldt. Mindfulness zien als een algemene methode voor wereldvrede lijkt me dus voorbarig. Verplichte mindfulness meditatieprogramma’s in bedrijven en scholen lijken me dus nog niet zo’n goed idee.