Implementatiewetenschap voor het hoger onderwijs

De relatief nieuwe wetenschappelijke discipline van implementatiewetenschap heeft als doel de kloof tussen wetenschap en praktijk te overbruggen. Soicher et al., 2020 schreven een introductie over implementatiewetenschap voor het hoger onderwijs. Hieronder vat ik deze kort samen.

Het doel van implementatiewetenschap

Implementatiewetenschap kwam oorspronkelijk op in de gezondheidszorg en werd vervolgens toegepast in de setting van de psychotherapie. In de context van het hoger onderwijs betekent het de studie van de methoden die worden gebruikt om de integratie van onderzoeksresultaten in de praktijk van de klas en het onderwijsbeleid te bevorderen.

Het doel van implementatiewetenschap is om kennis op te bouwen over hoe methodes waarvan eerder via onderzoek al bewezen is dat ze werken, ingevoerd kunnen worden in de praktijk. Dit is uiterst belangrijk. Er zijn tal van bewezen effectieve aanpakken die bij vele docenten en beleidsmakers nog niet bekend zijn en in ieder geval nog weinig effectief worden toegepast.

Welke vragen beantwoordt implementatiewetenschap?

De implementatiewetenschap draait niet om het doen van onderzoek naar de effectiviteit van bepaalde interventies en methoden. Het gaat juist om hoe bewezen effectieve interventies en methodes ingevoerd kunnen worden (lees hier en hier meer). In implementatiewetenschap staan vragen centraal als de onderstaande.

Hoe kun je er voor zorgen dat mensen in de praktijk:

• … weten voor wie, waarom en wanneer ze de methode kunnen inzetten?
• … in staat zijn om de methode zodanig uit te voeren dat deze daadwerkelijk effectief is?
• … de methode blijven gebruiken?
• … de context zo inrichten dat deze de effecten van de methode ondersteunt?
• … weten hoe ze de interventie efficiënt en effectief op grote schaal kunnen inzetten?

Hoe te beginnen met implementatiewetenschap?

Soicher et al. doen vier suggesties om implementatiewetenschap in hoger onderwijs van de grond te krijgen:

1. Zie docenten als wetenschapper-opleider: stimuleer dat docenten zichzelf zien en gezien worden als evidence-based praktijkbeoefenaars die wetenschap bijhouden en toepassen. Wetenschappers kunnen hen ondersteunen als adviseurs en trainers. Daarnaast spelen docenten een belangrijke ondersteunende rol richting wetenschap door nieuwe vraagstukken en problemen te identificeren waar evidence-based oplossingen voor nodig zijn.
   
2. Doe onderzoek via pragmatisch-gecontroleerde studies: via praktijkonderzoek kan kennis opgebouwd worden over moderatorvariabelen (onder welke omstandigheden, voor wie en wanneer werken de methodes in welke mate?) en mediërende variabelen (via welke mechanismes werken de methoden?)
   
3. Gebruik een planning-en-evaluatie raamwerk: gebruik een systematische aanpak om methodes/interventies te ontwikkelen, managen en evalueren. Een voorbeeld van zo’n aanpak is het RE-AIM raamwerk maar er zijn er nog vele andere.
   
4. Verbeter de transparantie van onderzoeksrapportages: om de kloof tussen wetenschap en praktijk te overbruggen moet de transparantie van onderzoeksrapporten verbeterd worden. Denk hierbij aan het pre-registeren van onderzoek, het openbaar en gratis beschikbaar maken van rapporten, het gedetailleerd rapporteren over de manier waarop interventies zijn uitgevoerd en over de context waarbinnen het onderzoek is uitgevoerd. 

Conclusie

Goed hoger onderwijs is van groot belang voor iedere maatschappij. Het is een voorwaarde voor het kunnen oplossen van allerlei complexe problemen waar we mee geconfronteerd worden en de basis voor de toekomstige welvaart van samenlevingen. Hoe effectiever hoger onderwijs wordt ingericht, hoe beter. Het gebruik van evidence-based methoden speelt daarin een essentiële rol.

Het is niet voldoende om te weten welke onderwijsmethoden en interventies werken. Ook is het nodig om te weten hoe je deze beschikbaar kunt maken voor praktijkbeoefenaren. Pas als die weten hoe ze de methoden kunnen toepassen, wanneer en ten behoeve van welke studenten ze ze kunnen inzetten, kunnen we de kloof tussen wetenschap en praktijk overbruggen. Implementatiewetenschap is daarin een belangrijke schakel.