De basishouding van progressiegerichte coaches valt te omschrijven als een houding van niet-weten. Deze houding komt erop neer dat de coach het perspectief van cliënten onderzoekt en hierbij aansluit. Door steeds goede vervolgvragen te stellen, bijvoorbeeld via de CPW 7 stappen aanpak, helpt de coach cliënten zo om een steeds duidelijker idee te krijgen van wat ze willen bereiken en hoe ze dat voor elkaar kunnen krijgen. Hieronder leg ik uit wat de voordelen van een houding van niet-weten zijn en hoe je deze houding kunt leren aannemen. 

 Trainingen Progressiegericht Werken 

Oordelen en adviezen willen geven: normaal en goed bedoeld

Als we coachingsgesprekken voeren, is het normaal dat we bij wat cliënten zeggen allerlei associaties hebben. Deze associaties kunnen de vorm hebben van oordelen over wat cliënten zeggen of adviezen over wat ze zouden moeten doen. Als coaches dit soort oordelen of adviezen delen met hun cliënten dan hebben ze hier meestal de beste bedoelingen mee. Ze willen cliënten helpen dus wat is er logischer dan cliënten uitleggen wat er aan de hand is in hun situatie en wat zij moeten doen?

Twee redenen waarom oordelen en adviezen vaak niet werken

Zo eenvoudig is het echter niet. Het delen van oordelen en adviezen leidt vaak tot defensieve reacties van cliënten. In de eerste plaats kan dit komen doordat cliënten het gevoel hebben dat de oordelen en adviezen niet kloppen of niet bruikbaar zijn en dat ze niet goed aansluiten op hun precieze situatie. In de tweede plaats kan dit komen doordat cliënten het gevoel hebben dat hun autonomie wordt belemmerd doordat coaches hen uitleggen hoe ze hun situatie moeten zien en wat ze zouden moeten doen. Mensen willen vaak liever zelf bepalen hoe ze hun situatie moeten zien en wat ze gaan doen.

Wat levert de houding van niet-weten op?

De houding van niet-weten betekent dus dat je het perspectief van cliënten heel goed onderzoekt, hier goed op aansluit en via goede vragen en samenvattingen cliënten helpt dit perspectief te ontwikkelen tijdens het gesprek. Deze manier van werken is voor cliënten prettig en behulpzaam. Het activeert hen en stelt hen in staat om tijdens het gesprek onbelemmerd verder te praten.

Het feit dat cliënten steeds aan het uitleggen zijn, is een belangrijk onderdeel van de effectiviteit van de aanpak. Iets moeten uitleggen is vaak heel leerzaam en dat is ook het geval in een coachingsgesprek (lees meer). Het is daardoor geen nadeel dat coaches iets niet weten of begrijpen; het is eerder een voordeel omdat het de noodzaak van opnieuw uitleggen door de cliënten noodzakelijk maakt.

Stap voor stap ondersteunt deze manier van werken het vormen van een steeds realistischer en constructiever perspectief van cliënten op hun situatie. Cliënten voelen zich er competenter en autonomer door en de relatie met de coach vaart er ook wel bij. En als cliënten zelf tot een kijk op hun situatie zijn gekomen en ideeën hebben geformuleerd voor stapjes vooruit, is de kans groter dat ze deze stapjes na het gesprek ook daadwerkelijk gaan zetten.

Hoe krijg je de houding van niet-weten voor elkaar?

Het lijkt misschien eenvoudig om een houding van niet-weten aan te nemen maar dat kan nog best tegenvallen. Terwijl we namelijk naar iemand luisteren komen er altijd automatisch allerlei associaties in de vorm van oordelen en adviezen in ons op. Deze associaties creëren we niet bewust. Daardoor is het niet goed mogelijk om te voorkomen dat we ze hebben. Wel kunnen we leren om ze tijdens het gesprek terzijde te leggen en ons er niet teveel door te laten leiden.

De beste manier om dit voor elkaar te krijgen is waarschijnlijk om jezelf heel bewust de opdracht te geven om tijdens het gesprek heel goed te proberen om te gaan begrijpen hoe cliënten hun situatie zien en wat zij willen bereiken. Als je jezelf voorneemt om tijdens het gesprek samen te vatten in de woorden van de cliënt (lees hier waarom) dan vergt dit vaak zo veel aandacht dat er vrijwel geen mentale capaciteit in je brein meer over is om oordelen en tips te vormen.

Komt er toch een oordeel of tip in je op dan kun je gebruik maken van een vorm van self-talk in de trant van: “Prima dat ik dit nu denk maar in dit gesprek gaat het niet zozeer om wat ik denk maar om wat mijn cliënt denkt. Dus ik leg dit oordeel of deze tip nu terzijde en richt me weer op het aansluiten bij mijn cliënt.”

De houding van niet-weten is niet altijd aan de orde

Het is niet zo dat progressiegerichte professionals altijd een houding van niet-weten aannemen. Of ze dit doen hangt van de situatie (het soort gesprek) en van de rol waarin ze werken. Als een leidinggevende een stuurgesprek met een medewerker voert, kan de houding van niet-weten in sommige delen van het gesprek er weliswaar één van niet-weten zijn maar er zullen in dit gesprek per definitie ook duidelijke verwachtingen en uitleg worden geuit door de leidinggevende.

Ook kunnen progressiegerichte professionals in de rol van trainer of adviseur actief zijn. Ook in die rollen zal de houding van niet-weten niet altijd aan de orde zijn. Als een cursist ergens uitleg over vraagt, geeft de progressiegerichte trainer eenvoudigweg antwoord. (Lees hier meer over verschillende rollen).

Ook coaches kunnen soms bewust afwijken van de houding van niet-weten. Hier kunnen twee aanleidingen voor zijn. Een eerste aanleiding kan zijn dat cliënten soms expliciet vragen om adviezen. Als coach kun je dan in een coachgesprek besluiten om even te wisselen van de pure hulp rol naar een rol van trainer/expert. Een tweede aanleiding kan zijn dat je zelf als coach nadrukkelijk het idee hebt dat de cliënt veel baat zou kunnen bij enkele specifieke tips of wat uitleg over een onderwerp.

Toepassing

Mijn suggestie is om eens te bedenken in welke situaties een houding van niet-weten voor jou bruikbaar zou kunnen zijn. Als je er mee experimenteert, zou ik het leuk vinden om te horen hoe het je lukt en wat het oplevert.

Wat vind je van dit artikel?
  • Interessant (8)
  • Bruikbaar (7)