Brian Klaas, een Amerikaanse politicoloog werkzaam aan University College London, beschrijft in zijn nieuwe boek Corruptible een interessante situatie in New York van een aantal jaren geleden die laat zien hoe belangrijk handhaving van regels kan zijn.

Diplomatieke onschendbaarheid

Een uitgangspunt van rechtstaten is dat niemand boven de wet staat. Maar er zijn uitzonderingen op deze regel. Diplomatiek personeel en hun familieleden hebben diplomatieke onschendbaarheid. Dit betekent dat ze niet kunnen worden vervolgd voor overtreden en misdrijven.

Dit geldt ook voor diplomaten die werken bij de Verenigde Naties in New York. Dat diplomaten niet te vervolgen zijn betekent gelukkig niet dat zij en masse moorden en verkrachten. Wel permitteren ze zich in het algemeen veel vrijheden als het gaat over kleinere vergrijpen zoals verkeersovertredingen.

Foutparkeren

Tussen 1997 en 2002 werden er 150.000 parkeerboetes uitgedeeld aan diplomaten ter waarde van $ 18 miljoen. Deze boetes werden vanwege de diplomatieke onschendbaarheid niet betaald. In 2002 was de burgemeester van New York, Michael Bloomberg, het zat. Hij voerde een strikt handhavingsbeleid in en dreigde auto’s weg te zullen slepen en hoge boetes te zullen uitdelen.

Hij zei dat het niet eens zozeer om het geld ging maar om het feit dat de auto’s van de diplomaten zorgden voor onveilige situaties en grote ergernis bij burgers. Binnen de kortste keren na de invoering van het beleid was het afgelopen met het het foutparkeren.

Invloed van cultuur

De economen Ray Fisman en Edward Miguel onderzochten de data omtrent het foutparkeren van de diplomaten. De kwamen erachter dat de cultuur van het land van herkomst van de diplomaten een sterke invloed had.

Diplomaten uit landen als Zweden, Noorwegen en Japan hadden in de vijfjaarsperiode nul onbetaalde parkeerboetes. Diplomaten uit landen als Koeweit, Tsjaad, Soedan, Bulgarije, Mozambique, Albanië, Angola, Senegal en Pakistan hadden grote aantallen onbetaalde boetes (249 per diplomaat in het geval van Koeweit).

Invloed van handhaving

Maar ondanks deze culturele verschillen bleek dat het handhaven ervoor zorgde dat de grootste overtreders razendsnel hun gedrag verbeterden en al snel nauwelijks meer onbetaalde boetes hadden.

Handhavingscapaciteit

Rechtsongelijkheidheid is een doorn in het oog van de meerderheid van de goedwillende burgers. Nalaten om grenzen te stellen aan asociaal gedrag geeft een vrijbrief aan sommigen om misbruik van de situatie te blijven maken.

Handhaven is de sleutel tot de oplossing. Om te kunnen handhaven is het essentieel dat de overheid voldoende handhavingscapaciteit heeft. Investeren in het politieapparaat en het Justitiële apparaat is daarvoor essentieel. Helaas is dat de afgelopen jaren verwaarloosd (lees meer).

Consequenties

We hebben het vaak over het stoppen van verhuftering. Het doen van morele appellen in de trant van “Schandalig, zo gaan we niet met elkaar om!” of “Van gezagsdragers blijf je met je fikken af!” is goedbedoeld maar gaat het probleem denk ik niet oplossen en kan zelfs averechts werken.

Dat de regel er is, is niet voldoende. Het benoemen van de regel is ook niet voldoende. Als er geen handhaving is, en als het breken van de regel structureel geen consequenties heeft, zal de geldigheid van de regel verdwijnen.

Natuurlijk moeten we binnen de maatschappij goed nadenken over welke regels we belangrijk vinden. Soms kunnen we concluderen dat bepaalde regels zinloos zijn geworden. Die kunnen we dan afschaffen of aanpassen. Maar de regels die we belangrijk vinden, moeten we ook handhaven.