Regelmatige lezers van deze site kennen het Dunning-Kruger effect (Kruger & Dunning, 1999). Kort samengevat komt dat effect neer op het volgende: incompetente mensen weten niet hoe incompetent ze zijn. De reden hiervoor is dat om te kunnen beoordelen hoe goed je ergens bent je kennis nodig hebt over het betreffende kennis- of competentiegebied. Mensen die heel weinig weten over een bepaald gebied realiseren zich niet wat er allemaal te weten en kunnen valt en dus missen zij het inzicht in wat zij allemaal niet weten en kunnen. Het Dunning-Kruger effect (lees er meer over in dit artikel) brengt met zich mee dat mensen die niet zo competent zijn hun eigen competentie geneigd zijn te overschatten. Dit verschijnsel wordt wel eens aangeduid met de term confident ignorance, ofwel zelfverzekerde onwetendheid. Je zult begrijpen dat het Dunning-Kruger effect een rem op zowel leren als samenwerken kan opleveren. Er is nu een ander effect ontdekt dat een beetje doet denken aan het Dunning-Kruger effect en dat eveneens een rem op leren en samenwerken kan opleveren.

Equality bias

Dit effect wordt aangeduid met de term equality-bias, wat je zou kunnen vertalen met de gelijkheidsfout. Mahmoodi et al. (2015) ontdekten in een serie onderzoeken dat mensen de neiging hebben om in een samenwerking elkaars mening een gelijk gewicht toe te kennen ook wanneer deze meningen niet gelijkwaardig zijn. Ze lieten duo’s eerst onafhankelijk een oordeel vormen in een waarnemingstaak en vervolgens moesten zij het eens worden over het antwoord. Wat bleek was dat deze duo’s een vrijwel gelijk gewicht toekenden aan elkaars oordelen, ook wanneer er een duidelijk verschil optrad in de kwaliteit van de oordelen van de verschillende duopartners en zelfs wanneer zij feedback kregen over dit verschil in kwaliteit. Het is dus zo dat het oordeel van de meest competente duo-partner ondergewaardeerd werd en dat van de minst competente overgewaardeerd. Mogelijk heeft dit te maken met het Dunning-Kruger effect. Als de minst competente deelnemer, in overeenstemming met het Dunning-Kruger effect, zichzelf overschat zal deze persoon er mogelijk niet voor open staan dat zijn of haar mening minder gewicht in het uiteindelijke oordeel zal krijgen.

Ironie van het Dunning-Kruger effect

Het Dunning-Kruger effect schept dus de ironische situatie dat minder bekwame mensen zonder dit door te hebben zichzelf overschatten. Daarbij komt nog eens, zo laten de equality bias experimenten zien, dat meer competente mensen geneigd zijn om hun zichzelf overschattende collega’s te bevestigen in hun wat misplaatste idee van competentie.