Onze overtuigingen over onszelf kunnen een sterke invloed hebben op hoe we ons gedragen en op hoe goed het met ons gaat. Van onze overtuigingen over onszelf zijn we ons niet altijd bewust. Er bestaan wat we noemen impliciete zelfovertuigingen. Een voorbeeld van zo’n impliciete zelfovertuiging kan zijn: ‘ik ben geen wiskundepersoon’ of ‘wiskunde is niets voor mij’. Onderzoekers Cvencek et al. (2015) van de universiteit van Washington kwamen er in een onderzoek bij 299 lagere schoolleerlingen uit Singapore achter dat deze jonge kinderen vaak al onbewuste gedachten hebben over of zij wel of niet een ‘wiskundepersoon’ zijn.
| Trainingen Progressiegericht Werken |
Impliciete associatietest
Om de zelfovertuigingen van de leerlingen zichtbaar te maken namen zij een test af om seksestereotypen over wiskunde te meten en een impliciete associatietest (IAT) om verborgen zelfovertuigingen zichtbaar te maken over verschillende onderwerpen. Ook maten zij bewuste (expliciete) zelfovertuigingen door leerlingen naar tekeningen met daarop jongens en meisjes te laten kijken en te vragen hoe leuk deze getekende figuren wiskunde zouden vinden.
Oorzaken en effecten van impliciete zelfovertuigingen
Uit het onderzoek kwam naar voren dat impliciete, onbewuste, zelfovertuigingen correleerden met wiskundeprestaties. Impliciete zelfovertuigingen kunnen mede bepaald zijn door stereotypen die leven in een bepaalde cultuur en zij kunnen al jong bestaan. Ze zijn moeilijk te herkennen omdat het kind zich er zelf niet van bewust is. En ze zijn belangrijk omdat het presteren van kinderen beïnvloeden.
Wek al jong een groeimindset op
Dit onderzoek gaat over wiskunde maar de bevindingen ervan beperken zich niet tot wiskunde, vermoed ik. Impliciete zelfovertuigingen kunnen betrekking hebben op allerlei onderwerpen. Zo kunnen kinderen ook al op jonge leeftijd de impliciete zelfovertuiging hebben dat ze ‘niet slim’ zijn. Een dergelijke overtuiging kan natuurlijk gevoed zijn door in de cultuur levende stereotypen over mannen en vrouwen of over huidskleur. Het lijkt me verstandig om kinderen al op jonge leeftijd bloot te stellen aan het idee van de groeimindset dat zegt dat iedereen zich kan ontwikkelen. Ook het confronteren van leerlingen in gestereotypeerde groepen aan positieve rolmodellen kan een goede rol spelen.
Open link
► Dit onderzoek van Wu & Cai (2023) toont aan dat gendergerelateerde overtuigingen over wiskundige vaardigheden de academische prestaties van vrouwelijke studenten beïnvloeden. Uit twee experimenten bleek dat deze overtuigingen voornamelijk worden overgedragen via de peeromgeving. Meisjes die vaker in contact komen met leeftijdsgenoten die onjuiste stereotiepe overtuigingen hebben over de veronderstelde superieure wiskundige vaardigheden van jongens, presteren slechter in wiskundetests. Dit effect manifesteert zich al vroeg in het leven, ruim voor de volwassenheid. Interessant is dat zelfs in situaties waar meisjes gemiddeld beter scoren dan jongens, de blootstelling aan dergelijke overtuigingen nadelig blijft. De resultaten suggereren dat de negatieve impact meer voortkomt uit verminderde inspanning, mogelijk veroorzaakt door verminderd zelfvertrouwen, dan uit directe angst of dreiging. Wu & Cai benadrukken het belang van verder onderzoek naar de rol van peers in de vorming van stereotype overtuigingen en pleiten voor de ontwikkeling van interventies om deze schadelijke overtuigingen te bestrijden.