In 2009 interviewde ik Keith Stanovich, hoogleraar aan de universiteit van Toronto voor het eerst. De aanleiding was toen het verschijnen van zijn boek What intelligence tests miss. In dat interview legde hij uit dat intelligentie en rationaliteit niet hetzelfde zijn en dat rationaliteit erg belangrijk is. Hij legde uit dat intelligentietests incomplete instrumenten zijn voor het meten van cognitief functioneren omdat ze rationaliteit niet meten. Nu, 7 jaar later, interviewde ik Stanovich opnieuw, nu naar aanleiding van zijn boek The Rationality Quotient, dat hij samen met Richard West en Maggie Toplak schreef. Het boek presenteert een protoype voor een testbatterij die rationaliteit in zijn verschillende facetten meet. Deze rationaliteitstest heeft de naam Comprehensive Assessment of Rational Thinking (CART).

Lees verder »

In 1859 publiceerde Charles Darwin zijn boek The Origin of species waarin hij voor het eerst het proces van evolutie beschreef. In kern komt het idee van evolutie hierop neer: de eenheid van het leven (alle leven is met elkaar verbonden), de diversiteit van het leven en de afstemming van organismes met hun omgeving worden verklaard door afstamming met modificatie door natuurlijke selectie (Vermeij, 2015). De ontdekking van het proces van evolutie heeft aan de ene kant geleid tot veel weerstand omdat deze leidt tot ideeën en conclusies die haaks staan op veel populaire traditionele denkbeelden. Lees verder »

In deze post legde ik uit dat er, in zekere mate, een concurrentie bestaat tussen de doelen van onze genen en onze doelen als individu. Zoals Keith Stanovich schrijft, bouwend op Richard Dawkins’ boek The Selfish Gene, zijn wij mensen ons bewust geworden van het feit dat de belangen van onze genen niet helemaal samenvallen met onze eigen belangen en dat we, in ieder geval tot op zekere hoogte, onszelf kunnen bevrijden van deze genetische invloeden die ons niet dienen. Lees verder »

In een nieuw boek, The Rationality Quotient, waarover ik later meer zal schrijven, legt Keith Stanovich, hoogleraar psychologie in Toronto, uit wat rationaliteit is. Hij beschrijft twee conceptualisaties over rationaliteit, een smalle en een brede theorie (een onderscheid dat is gemaakt door de politicoloog Jon Elster, 1983). De smalle theorie van rationaliteit gaat over twee factoren van rationaliteit: instrumentele rationaliteit en epistemische rationaliteit. Lees verder »

Zowel in de psychologie als binnen westerse maatschappijen is relatief veel belang toegekend aan intelligentie. Twee Canadese psychologen hebben gewezen op het belang van andere aspecten van ons cognitieve functioneren die in hun ogen minsten zo belangrijk zijn en ten onrechte minder aandacht hebben gekregen. De ene is Keith Stanovich die er voor pleit om veel meer aandacht te hebben voor rationaliteit. De andere is Igor Grossman die wijst op het grote belang van wijs redeneren. In twee nieuwe artikelen die hij samen met collega’s schreef, legt hij uit wat wijs redeneren inhoudt, waarom het zo belangrijk is en hoe we het kunnen onderwijzen. Lees verder »

De progressiegerichte aanpak is gestoeld op een aantal aannames over mensen, over betekenisvolle progressie, over duurzame inspanning en over effectieve gespreksvoering. Belangrijke aannames over duurzame inspanning zijn:

1. We zijn zuinig op onze tijd en energie.
2. Duurzame inspanning is nodig voor betekenisvolle progressie.
3. We kunnen leren om duurzame inspanning als positief te gaan zien.
4. Het leveren van duurzame inspanning heeft meer voordelen.

Lees verder »

Cognitief wetenschappers, zoals Keith Stanovich, onderscheiden twee basisvormen van rationaliteit: 1) epistemische rationaliteit, ervoor zorgen dat onze overtuigingen corresponderen met de werkelijkheid en 2) instrumentele rationaliteit, ons zodanig gedragen dat we bereiken wat we bereiken willen. Instrumentele rationaliteit heeft betrekking op doen wat werkt en epistemische rationaliteit heeft betrekking op het vinden van waarheid. Mijn mening is dat het gevaarlijk is om elk van deze twee rationaliteiten te negeren.
Lees verder »