Valentie-effecten: negativiteitsbias en positiviteitsbias voor woorden en gezichten bij volwassenen en kinderen

In sociale interacties communiceren we vooral via woorden en gezichtsuitdrukkingen. Deze woorden en gezichtsuitdrukkingen kunnen een positieve of negatieve emotionele lading (valentie) hebben. De emotionele valentie van woorden en gezichtsuitdrukkingen kan een effect hebben op hoe we de informatie in de sociale interactie verwerken. Verwerken we negatieve woorden en gezichtsuitdrukkingen beter en sneller? Of is het juist omgekeerd en hebben positieve woorden en gezichtsuitdrukkingen een voordeel? Of is er een verschil in hoe we reageren op woorden en gezichtsuitdrukkingen? En is het antwoord op dit soort vragen afhankelijk van je leeftijd? Kauschke et al. (2019) beantwoorden deze vragen in een nieuw reviewartikel (pdf).

Valentie-effecten: negativiteitsbias en positiviteitsbias

De invloed van emotioneel geladen gebeurtenissen op onze informatieverwerking heten valentie-effecten. Het meer aandacht hebben voor gebeurtenissen met een bepaalde emotionele lading is een bias. Sneller en beter verwerken van negatieve informatie heet de negativiteitsbias. Sneller en beter verwerken van positieve informatie heet de positiviteitsbias. Een jaar of 20 geleden werd gedacht dat mensen in het algemeen een negativiteitsbias hebben, ongeacht hun leeftijd, het type situatie of het type informatie (Baumeister, 2001). Recenter onderzoek laat zien dat dit niet zo is. Bij oudere mensen is aangetoond dat de negativiteitsbias vaak verdwijnt en zelfs omslaat in een positiviteitsbias (lees meer).

Valentie-effecten in het verwerken van woorden

De auteurs presenteren een interessant overzicht van onderzoeken die gedaan zijn over valentie-effecten in het werken van woorden en gezichtsuitdrukkingen. Als eerste keken ze naar valentie-effecten in het werken van woorden. Zij vonden 46 relevante onderzoeken met volwassenen en 9 met kinderen. De meerderheid van de studies liet zien dat volwassenen positieve woorden sneller en beter verwerkten. De onderzoeken bij kinderen lieten zien dat jonge kinderen positieve woorden sneller en beter verwerkten maar bij oudere kinderen verdween dit effect. De onderstaande figuur vat de resultaten samen.

Valentie-effecten van gezichten

Ten tweede keken ze naar valentie-effecten in het werken van gezichten. Zij vonden 49 relevante resultaten met volwassenen en 19 met kinderen. Bij volwassenen zijn tegenstrijdige resultaten gevonden. Bijna de helft van de onderzoeken toonde een negativiteitsbias maar ongeveer evenveel onderzoeken toonden een positiviteitsbias. Bij kinderen werd in de meerderheid van de onderzoeken een positiviteitsbias gevonden. De onderstaande figuur vat de resultaten samen.

Discussie

Dit artikel van Kauschke et al. laat zien dat er nog veel onderzoek nodig is naar de effecten van emotioneel geladen informatie op onze informatieverwerking. Het is steeds duidelijker dat de stelling van Baumeister dat negatieve informatie (vrijwel) altijd meer onze aandacht trekt, meer invloed op ons heeft en beter onthouden wordt, niet juist is. Onderzoek van de laatste jaren heeft al laten zien dat bij oudere mensen er eerder sprake is van een positiviteitsbias.

Kauschke et al. laten zien dat het plaatje nog veel complexer is. Ook het soort informatie (bijvoorbeeld woorden of gezichten) speelt een rol. Bovendien is het algemene beeld niet dat de meeste onderzoeken een negativiteitsbias tonen. Veel onderzoek laten juist een positiviteitsbias zien, bij volwassenen en kinderen. Bij jonge kinderen lijkt er een sterke positiviteitsbias te zijn, die bij iets oudere kinderen omslaat richting negativiteitsbias. En bij ouderen lijkt de positiviteitsbias weer terug te keren.

Toekomstig onderzoek zou kunnen kijken naar de valentie-effecten van nog andere soorten gebeurtenissen en informatie dan alleen woorden en gezichten. Voorbeelden zijn slagen of falen in een taak, geconfronteerd worden met positieve of negatieve beslissingen, het krijgen van negatieve of positieve feedback. Ook zouden die onderzoeken kunnen kijken naar valentie-effecten in verschillende soorten situaties (taakgericht of juist niet) en naar relaties met psychologische factoren zoals mindset en motivatie, naar de relatie tussen valentie-bias en presteren en naar de veranderbaarheid van biases.