Uitvragen na oefeningen in een training

Hoe kun je uitvragen na oefeningen in een training? Bij progressiegerichte trainingen vragen we na ieder onderdeel van de training of het betreffende onderdeel nuttig was voor de deelnemer en zo ja, hoe het nuttig was. Hieronder kun je lezen waarom we dit doen en hoe je het kunt doen.

Waarom vragen we uit?

Als progressiegerichte trainers vragen we na ieder onderdeel in de training of het betreffende onderdeel nuttig was en zo ja, hoe het nuttig was. De belangrijkste reden om dit te doen is omdat het nuttig is voor de deelnemers zelf. Het is een manier van activerend evalueren. Door de deelnemer uit te nodigen om even na te denken over de vraag of het nuttig was en zo ja, hoe het nuttig was, krijgt de deelnemer hier meer zicht op. Hierdoor neemt de opbrengst van de oefening toe.

Een tweede reden om te vragen naar het nut is dat het voor anderen, inclusief de trainer zelf, ook interessant en leerzaam kan zijn om naar de antwoorden te luisteren. Als je hoort wat andere deelnemers nuttig hebben gevonden aan de oefening kan jou dit zelf ook op ideeën brengen. Als je al trainer hoort wat deelnemers nuttig hebben gevonden krijg je nuttige informatie over de effectiviteit van je oefening.

Welke formuleringen kun je gebruiken om uit te vragen?

De standaardformulering om uit te vragen na een oefening is de standaard nutttigheidsvraag: was dit nuttig voor je? en de daarbij behorende doorvragen: 1) wat was er vooral nuttig?, en 2) hoe is dit bruikbaar voor jou in je werk? Maar je zit als trainer niet vast aan deze standaardformulering. Integendeel, er zijn vele manieren om uit te vragen. En dat is goed want variatie is fijn en nuttig in trainingen.

Hier zijn enkele voorbeeldformuleringen (bij elk van deze formuleringen is het trouwens verstandig om door te vragen):

1. Hoe was het om deze oefening te doen?
2. Was het nuttig om dit te doen?
3. Heb je de oefening als zinvol ervaren?
4. Zat er iets interessants of bruikbaars voor je in deze oefening?
5. Kwam er iets leerzaams naar voren voor je in deze oefening?
6. Heeft deze oefening je op goede ideeën gebracht?

Welke vormen van uitvragen kun je kiezen?

Ook in de vorm waarin je uitvraagt kun je variatie aanbrengen. Dat kan op eindeloos veel manieren. Hier zijn enkele voorbeelden van waar je aan kunt denken:

1. Plenair uitvragen: terwijl de deelnemers weer bij elkaar zijn kun je de vraag stellen of het nuttig was. Doorvragen is uiteraard verstandig en je kunt de vraag meerdere keren stellen zodat meerdere deelnemers antwoorden kunnen geven. Een voordeel van plenair uitvragen is dat alle deelnemers kunnen meeluisteren, kunnen bijdragen en ervan kunnen leren.
2. In duo’s laten uitwisselen: je kunt deelnemers uitnodigen om aan elkaar te vertellen of de oefening nuttig was en zo ja, hoe. Je kunt dit gewoon zitten doen maar het werkt vaak ook leuk om hen even te vragen op te staan en op iemand af te lopen om het mee uit te wisselen. Een voordeel van werken in duo’s is dat iedereen in de groep tegelijkertijd actief kan worden en kan reflecteren.
3. Opschrijven voor zichzelf: je kunt deelnemers uitnodigen om even rustig voor zichzelf op te schrijven of de oefening nuttig was en zo ja, hoe. Voor deze vorm van activerend evalueren kun je eventueel gebruik maken van een progressieboekje dat ze meerdere keren tijdens de training (en ook tussen trainingsdagen door) even kunnen bijwerken. Een voordeel van opschrijven is dat je even rustig kunt nadenken.
4. Opschrijven op post its: je kunt deelnemers vragen op te schrijven op een post it of het nuttig was (en zo ja, wat) en deze ophangen op een flipovervel. Vervolgens kun je er enkele kiezen om over door te vragen.
5. Combinaties: het kan nuttig zijn om combinaties te maken van deze vormen. Bijvoorbeeld door eerst in duo’s te laten uitwisselen en vervolgens plenair uit te vragen.

Conclusie

Door wat verschillende formuleringen en vormen voor uitvragen te zien kun je wat variatie aanbrengen in hoe je met dit belangrijke onderdeel in trainingen kunt omgaan. Het uitvragen na oefeningen kan heel nuttig zijn voor deelnemers en ook voor jou als trainer. Het is vaak heel interessant en leerzaam om te luisteren naar de dingen die deelnemers naar voren brengen.