Binnen de sociale psychologie is al lang het proces van zelf-segregatie bekend (zie hier). Dit proces betekent dat mensen zich groeperen rondom een bepaald ideeëngoed en zich grotendeels afsluiten voor ideeën die daar haaks op staan. Er vormen zich dus groepen van gelijkgestemden. In deze groepen worden de denkbeelden van de deelnemers niet alleen gedeeld maar ook versterkt. Dit laatste komt omdat er geen corrigerende en modererende invloeden zijn binnen deze groepen. En als die er zijn, worden ze meestal snel gesmoord.
Trainingen Progressiegericht Werken |
Zelf-segregatie bestaat al lang
Dit soort processen zijn er geweest sinds mensenheugenis. Mensen hebben zich van oudsher gegroepeerd rond bijvoorbeeld religieuze en ideologische ideeën. De vorming van dit soort groepen van gelijkgestemden kan radicalisatie in de hand werken. Binnen de groep hoor je steeds dezelfde geluiden rondzingen en nooit kritiek op die geluiden. Wie anders denkt, hoort niet bij de groep.
Echokamers op Facebook
Met de opkomst van de sociale media is het vormen van dit soort groepen van gelijkgestemden gemakkelijker dan ooit. Op sociale media, zoals Facebook, worden dit soort groepen echokamers genoemd. Op Facebook, bijvoorbeeld, blijken mensen vooral informatie op te zoeken die hun ideeën bevestigt en mensen op te zoeken die het ook met deze ideeën eens zijn. Zo ontstaan er bijvoorbeeld echokamers die pro-Trump zijn en echokamers die anti-Trump zijn.
Binnen je eigen echokamer krijg je langzamerhand het idee dat de meeste mensen het met je eens zijn. Zie je opeens iemand die een idee naar voren brengt dat helemaal haaks staat met wat jij denkt, dan kan dit een emotionele reactie bij je oproepen: “Wat zegt deze idioot nou? Is hij voor Trump?”
Negatieve emoties en onderlinge spanningen
Het bestaan van echokamers kan leiden tot sterke negatieve emoties, zowel binnen de echokamer waarin de leden elkaar steeds bevestigen in het idee hoe idioot andersdenkenden zijn als buiten de echokamer wanneer leden van verschillende echokamers elkaar opeens tegenkomen en wanneer je dus opeens het gevoel hebt tegenover de ‘vijand’ te staan. Echokamers kunnen dus tegemoet komen aan je wens om bevestigd te worden in je gelijk maar we kunnen een hoge prijs betalen voor ons lidmaatschap.
Dus wat?
Hoe kunnen voorkomen dat we steeds meer polariseren? Ik denk dat dit begint met het je bewust zijn van wat echokamers zijn en hoe ze schadelijk kunnen zijn. Als je je daar van bewust bent, kun je bewust proberen om een zekere openheid te houden tegenover mensen die fundamenteel anders denken. Dit vergt dat je je emoties goed kunt beheersen als je met ze praat. Verder vergt het dat je niet al te bang bent voor het onderzoeken van hun meningen en argumenten en het wellicht ontdekken dat jou eigen mening niet volledig houdbaar is. Ook vergt het dat je eigen meningen en argumenten goed onderzoekt en je best doet om deze helder onder woorden te brengen op een manier die anderen niet direct in de gordijnen jaagt.
Dit klinkt vermoedelijk veel gemakkelijker dan het is omdat we automatisch geneigd zijn gelijkgestemden op te zoeken en andersdenkenden uit de weg te gaan. Blijven omgaan met andersdenkenden kost dus moeite en vergt dat we ons hoofd erbij houden. Dat deze inspanning de moeite waard is, kunnen we ons beter realiseren als we weten wat uiteindelijk de nadelen van echokamers kunnen zijn.
0 reacties