Diep leren, een onderwijsfilosofie gericht op diepgaand conceptueel begrip en kennistransfer, wint wereldwijd aan belang. In Indonesië heeft de overheid deze aanpak omarmd als antwoord op tegenvallende PISA-resultaten voor taalvaardigheid, wiskundige vaardigheden en natuurwetenschappelijke vakken. De integratie met het groeimindset-concept – de overtuiging dat intelligentie ontwikkelbaar is – biedt interessante mogelijkheden. Waar eerder onderzoek zich vaak op afzonderlijke factoren richtte, bracht een nieuwe studie van Imron et al. (2025) voor het eerst de gezamenlijke impact in kaart van mindset, leerkader en docent-leerlingrelaties.

Onderzoeksvragen

De centrale vraag was: Wat is de samenhang tussen mindset, docent-leerlingrelatie en leerkader bij de effectiviteit van diep leren? Deelvragen richtten zich op:

• De belangrijkste succesfactoren voor diep leren in Indonesië
• De mate waarin een groeimindset als effectieve bemiddelaar functioneert
• Hoe deze factoren elkaar onderling beïnvloeden

Methode

Aan dit onderzoek namen 1200 respondenten deel, voornamelijk onderwijsprofessionals. Middels een vragenlijst met 25 items werden vijf kernvariabelen gemeten: mindset, docent-leerlingrelatie, leerkader, groeimindset en implementatie van diep leren. De data werden geanalyseerd met Structurele Equation Modelling (SEM).

Resultaten

De belangrijkste resultaten waren:

1. Leerkader is de cruciale aanjager: Het onderzoek toont aan dat het leerkader de meest bepalende factor is. Het heeft niet alleen een sterke directe invloed op diep leren (68%), maar is ook de belangrijkste voorspeller van een groeimindset (72%). Dit onderstreept dat de didactische aanpak – zoals projectgestuurd of onderzoekend leren – de meeste impact heeft.
2. Groeimindset is de verbindende schakel: De groeimindset functioneert inderdaad als een significante mediator (21%). Dit betekent dat de groeimindset het psychologische mechanisme is dat ervoor zorgt dat een goed leerkader en sterke relaties daadwerkelijk tot dieper leren leiden.
3. Synergie en een verrassende nuance: De sterke onderlinge correlaties (0.84-0.89) tonen aan dat de factoren onlosmakelijk verbonden zijn. Een opvallende bevinding was dat een positieve docent-leerlingrelatie weliswaar bijdraagt aan diep leren (8.8%), maar een licht negatief effect kan hebben op de groeimindset (-2.3%). Dit suggereert dat een enkelvoudig focus op een “gezellige” sfeer niet volstaat; het gaat om de kwaliteit van de interactie, zoals het geven van uitdagende, procesgerichte feedback.

Relevantie voor de onderwijspraktijk

Deze inzichten bieden concrete handvatten:

1. Investeer eerst in krachtige leerkaders: De grootste winst is te behalen door de implementatie van een effectief leerkader. Het onderzoek identificeert specifiek projectgestuurd leren en onderzoekend leren als effectieve leerkaders. Deze benaderingen kenmerken zich door het bieden van uitdagende taken binnen een heldere structuur, waarbij de nadruk verschuift van kennisoverdracht naar actieve kennisconstructie. Cruciaal is dat deze kaders formatieve beoordeling integreren – met continue feedback, zelfevaluatie en peerevaluatie – waardoor het groeiproces voor leerlingen zichtbaar wordt. Dit maakt het abstract concept van een groeimindset tastbaar: leerlingen ervaren concreet dat inspanning en strategie leiden tot verbetering.

2. Cultiveer een groeimindset actief: Dit is geen bijzaak, maar een belangrijke schakel. Professionalisering zou zich moeten richten op het geven van feedback die inspanning, strategie en progressie benadrukt.

3. Bouw een uitdagend-ondersteunende relatie op: Creëer een sfeer van psychologische veiligheid waarin fouten maken mag, maar zorg dat de interacties leerlingen ook intellectueel uitdagen en tot groei aanzetten.

De studie bevestigt dat effectief diep leren een samenspel vereist van sterke didactiek, de juiste mindset en goede relaties – een inzicht dat voor onderwijsvernieuwers relevant is.

Opmerking: Gezien het cross-sectionele design van de studie dienen causale claims met de nodige voorzichtigheid te worden geïnterpreteerd. De resultaten tonen sterke voorspellende relaties, maar longitudinale interventiestudies zijn nodig om harde causale conclusies te kunnen trekken.