Klimaatverandering, economische ongelijkheid, massaal dierenleed en de afname van biodiversiteit zijn enkele van de meest urgente problemen van onze tijd. Toch voelen veel mensen van dag tot dag geen sterke urgentie om ermee aan de slag te gaan, ondanks de enorme schaal en de overvloed aan informatie over de gevolgen. Hoe valt het te verklaren dat deze problemen zo groot en bekend zijn, maar dat individuen zich vaak terughoudend voelen om actie te ondernemen? Nieuw onderzoek van Eskreis-Winkler et al. (2024) biedt een verklaring aan de hand van hun concept van de ‘groteprobleemparadox’.

Wat is de groteprobleemparadox?

De groteprobleemparadox is het verschijnsel dat mensen de ernst van grote maatschappelijke problemen als minder hoog inschatten naarmate ze zich bewust worden van de prevalentie ervan. Met andere woorden: hoe wijdverspreider een probleem is, hoe minder urgent het lijkt. Dit geldt voor uiteenlopende kwesties, zoals medicijnontrouw, dronken rijden en zelfs waterverontreiniging.

De kern van de paradox ligt in een fundamenteel psychologisch mechanisme: het optimistische wereldbeeld van mensen. Volgens de onderzoekers geloven mensen dat de wereld in wezen een goede plek is waar grote problemen worden aangepakt. Wanneer een probleem heel vaak voorkomt, interpreteren ze dit als een teken dat het waarschijnlijk minder ernstig of al beheersbaar is. Dit leidt ertoe dat de waargenomen ernst van een probleem afneemt, zelfs als de feiten erop wijzen dat het probleem urgente aandacht vereist.

Onderzoek naar de groteprobleemparadox

Het onderzoek van Eskreis et al. omvatte 15 studies met in totaal 2.636 deelnemers. Hier zijn enkele belangrijke experimenten die de paradox illustreren:

• Studie 1: Waarnemingen van lokale problemen: Deelnemers in Chicago beoordeelden de ernst van lokale kwesties, zoals voedselveiligheid en bouwveiligheid, vóór en na het ontvangen van informatie over de prevalentie van deze problemen. Resultaat: Na het horen hoe wijdverbreid deze problemen waren, beschouwden de deelnemers ze als minder ernstig. Een voorbeeld is dat duizenden restaurants in Chicago niet voldeden aan hygiënevoorschriften.
• Studie 2: Grote maatschappelijke kwesties: In een vergelijkbare studie schatten deelnemers de ernst in van problemen zoals armoede, dronken rijden en schooluitval. Nadat hen werd verteld hoeveel mensen wereldwijd hiermee te maken hebben, daalde hun inschatting van de ernst. Resultaat: Het feit dat 4,2 miljoen mensen maandelijks dronken rijden, leidde bijvoorbeeld tot een lagere inschatting van de kans op een fataal ongeval.
• Studie 3: Optimisme als psychologisch mechanisme: De onderzoekers onderzochten of optimistische overtuigingen over de wereld een sleutelrol spelen in de paradox. Deelnemers die leerden dat microplastics in bijna alle Amerikaanse huishoudens voorkomen, namen aan dat deze verontreiniging waarschijnlijk al werd aangepakt. Resultaat: Het geloof dat grootschalige problemen adequaat worden opgelost, beïnvloedde de waarneming van hun ernst.
• Studie 4: Contextuele moderatie: In contexten waar het wereldbeeld minder optimistisch is, zoals in arme buurten, was het effect van de paradox minder sterk. Resultaat: In rijke buurten werd de waargenomen ernst van waterverontreiniging sterker verminderd door prevalentie-informatie dan in armere buurten.

Samenvatting bevindingen

De onderzoekers ontdekten de volgende factoren:

1. Prevalentie vermindert waargenomen ernst: Hoe wijdverbreider een probleem is, hoe minder urgent het lijkt.
2. Optimisme als drijfveer: Mensen geloven dat de wereld een veilige plek is en dat ernstige problemen worden opgelost.
3. Verminderd hulpgedrag: Deze onderschatting van ernst leidt ertoe dat mensen minder geneigd zijn actie te ondernemen of hulp te bieden.

Implicaties voor communicatie en motivatie

De groteprobleemparadox heeft belangrijke implicaties voor hoe we communiceren over maatschappelijke problemen:

1. Campagnes en framing: Het benadrukken van de omvang van een probleem kan onbedoeld de urgentie verminderen. In plaats daarvan kunnen campagnes zich richten op concrete en lokale impact, bijvoorbeeld hoe individuele acties direct bijdragen aan oplossingen.
2. Hulpgedrag bevorderen: Door te benadrukken wat mensen persoonlijk kunnen doen, zoals energie besparen of bewust consumeren, kan motivatie worden gestimuleerd.
3. Focus op emotionele betrokkenheid: Het gebruik van persoonlijke verhalen en specifieke voorbeelden kan de cognitieve afstand tot het probleem verkleinen.

Terug naar de grote problemen

Laten we terugkeren naar de genoemde problemen aa het begin van dit artikel, zoals klimaatverandering, economische ongelijkheid en dierenleed. Deze kwesties zijn overweldigend groot, wat bij veel mensen een gevoel van machteloosheid oproept. Het onderzoek van Eskreis-Winkler et al. laat zien dat dit effect deels wordt aangedreven door ons optimistische wereldbeeld en de neiging om grote problemen als minder urgent te zien.

Om deze valkuil te vermijden, moeten we onze communicatie en acties richten op concrete, haalbare stappen die mensen laten zien dat hun bijdrage wel degelijk verschil maakt. Door persoonlijke verantwoordelijkheid en collectieve kracht te benadrukken, kunnen we het verlammende effect van de groteprobleemparadox doorbreken en samen werken aan oplossingen voor deze urgente uitdagingen.

Lees ook:

• The Precipice: existentiële risico’s en de toekomst van de mensheid
• De kracht van kleine daden gericht op het algemeen belang
• Illusie van machteloosheid: we hebben meer invloed dan we denken